სხვა პლანეტურ სხეულებზე ფრენა მზის სისტემის კვლევის შემდეგი ნაბიჯია. 2020 წელს, ნასას ახალი მავალი მარსზე ვერტმფრენსაც წაიღებს. თუმცა, ეს მხოლოდ დასაწყისია. ნამდვილი მიღწევა იქნება 2026 წლის მისია „დრაგონფლაი“, რომლსაც ნასა სატურნის უდიდეს მთვარე ტიტანზე გაგზავნის.
ჰაერში მოძრაობისთვის ხომალდს სჭირდება ჰაერი, ანუ ატმოსფერო. ამ მოთხოვნას მზის სისტემაში მხოლოდ რამდენიმე სხეული აკმაყოფილებს. ტიტანს დედამიწაზე სქელი ატმოსფერო აქვს, რომელიც ამ სხეულს დიდი ხნის განმავლობაში ინახავდა იდუმალების საბურველში. როგორც კვლევებმა აჩვენა, ტიტანს შეუძლია უზრუნველყოს სიცოცხლის პრიმიტიული ფორმების არსებობა; გარდა ამისა, ის იდეალური ადგილია იმის შესასწავლად, თუ როგორ აღმოცენდა სიცოცხლე ჩვენს პლანეტაზე.
ტიტანი მზის სისტემაში მეორე უდიდესი მთვარეა იუპიტერის თანამგზავრ განიმედეს შემდეგ. ტიტანის დიამეტრი 5149 კილომეტრია და ამ მაჩვენებლით აღემატება პლანეტა მერკურის, რომლის დიამეტრიც 4880 კილომეტრია. დედამიწის მსგავსად, მისი ატმოსფერო ძირითადად აზოტისგან შედგება (ტიტანი — 96%; დედამიწა — 80%). ხომალდი კასინი, რომელიც სატურნის გარშემო 2004-2017 წლებში მოძრაობდა, პირველი იყო, რომელმაც მრავალი გადაფრენისას რადარით და სხვა ინსტრუმენტებით ტიტანის სქელ ღრუბლებს მიღმა შეიხედა.
2005 წლის იანვარში ტიტანის ზედაპირზე დაჯდა ევროპის კოსმოსური სააგენტოს ხომალდი ჰიუგენსი. როგორც ამ ზონდმა გაარკვია, დედამიწის შემდეგ, ტიტანი მეორე ობიექტია მზის სისტემაში, რომელსაც აქვს აქტიური ჰიდროლოგიური ციკლი – მოდის წვიმა, არის მდინარეები და 100 მეტრამდე სიღრმის ტბები. ერთადერთი განსხვავება ის არის, რომ იქ ღრუბლებიდან წყალი არ წვიმს.
იმის გამო, რომ სატურნი და მისი მთვარეები მზიდან დედამიწაზე ათჯერ უფრო შორს არის, ტემპერატურა იქ საშუალოდ -179°C-ია, რის გამოც წყალი მუდმივად გაყინულია და ფორმით დედამიწაზე არსებულ ქანებს ჰგავს. სამაგიეროდ, ნახშირწყალბადები, მაგალითად მეთანი, რომელიც დედამიწის ტემპერატურაზე როგორც წესი აირია, ტიტანზე სითხედ კონდენსირდება და ავსებს იქაურ ტბებს. ტიტანის ატმოსფეროში ყალიბდება სხვა კომპლექსური ორგანული მოლეკულები (ნახშირბადზე დაფუძნებული) და მოდის თოვლის სახით. შემდეგ ამ თოვლს ქარი დიუნების სახეს აძლევს.
„დრაგონფლაი“ ტიტანზე 2034 წელს დაჯდება ერთ-ერთ ასეთ დიუნაზე, რომელსაც მეცნიერები შანგრი-ლას უწოდებენ. იქიდან კი ის სხვა ადგილებში გაფრინდება და ორგანულ ნივთიერებებს შეისწავლის. მისიის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ასპექტია ნათელი მოჰფინოს იმ პროცესებს, რომლებიც წინ უძღვოდა დედამიწაზე სიცოცხლის აღმოცენებას. ცნობილია, რომ მაკრომოლეკულები, მაგალითად რნმ და ცილები წარმოიქმნა ისეთი მარტივი ორგანული მოლეკულებისგან, როგორიცაა ამინომჟავები. თუმცა, ჯერ არ ვიცით ამ პროცესის ზუსტი შუალედური ნაბიჯები, რისი დაკვირვების საშუალებაც ტიტანზე მოგვეცემა.
სიცოცხლე ამჟამად?
იმის გამო, რომ იქ უხვად არის ყველა ეს სამშენებლო ბლოკი, არსებობს ეჭვი, რომ ტიტანზე შეიძლება არსებობდეს სიცოცხლის გარკვეული ფორმა, მიკროორგანიზმების სახით. რამდენად მოსალოდნელია, მართლაც ასე იყოს? მიჩნეულია, რომ ძალიან საბაზისო დონეზე სიცოცხლეს სჭირდება სულ მცირე სამი ინგრედიენტი — თხევადი წყალი, ნახშირბადის წყარო და ენერგიის წყარო.
ტიტანზე ნახშირბადი უხვად არის, მაგრამ დაბალი ტემპერატურის გამო, წყალი იქ მყარია, ყინულის ფორმით; შეზღუდულია ენერგიის ოდენობაც. თუმცა, თხევადი წყალი შეიძლება არსებობდეს გაყინული ზედაპირის ქვეშ. ასევე ვიცით, რომ ახლომდებარე მთვარე ენცელადიდან ამოფრქვეული წყლის ჭავლები ჩადის ტიტანის ატმოსფეროს ზედა ნაწილში და წარმოქმნის ჟანგბადის საკვანძო წყაროს.
დედამიწაზე არის მრავლი ისეთი მიკროორგანიზმი, რომლებიც ექსტრემალურ გარემო პირობებში ცოცხლობენ; მათ ექსტრემოფილებს უწოდებენ. თუმცა, მათ შორისაც კი, სიცოცხლის საბაზისო ფუნქციები იზღუდება -20°C-ს ქვემოთ. შესაბამისად, ტიტანზე სიცოცხლის არსებობისთვის, საჭიროა დედამიწის მსგავსი გარემო პირობები. თუმცა, კვლავ უნდა აღინიშნოს, რომ დედამიწაზე არსებული სიცოცხლე ჩვენთვის ამ დრომდე ცნობილი ერთადერთი მაგალითია და შესაძლოა, ჩვენს წარმოსახვაში შეზღუდული ვიყოთ. მისია „დრაგონფლაი“ ზუსტად შეაფასებს ტიტანის სიცოცხლისუნარიანობას და მოძებნის წარსული თუ ამჟამინდელი სიცოცხლის ნიშნებს.
მისიის მთავარი მიზანია განსაზღვროს, როგორ აღმოცენდა სიცოცხლე დედამიწაზე და არის თუ არა ამჟამად სიცოცხლე 80 კმ დიამეტრის მქონე სელკის დარტყმით კრატერში, რომელიც მისი ერთ-ერთი მთავარი დანიშნულების ადგილია. ეს კრატერი შედარებით ბოლო პერიოდშია სხვა სხეულის დარტყმის შედეგად წარმოქმნილი, რა დროსაც გადნა ყინული და წარმოიქმნა ენერგია სითბოს სახით, რაც აუცილებლად წარმოქმნიდა სიცოცხლის აღმოცენებისთვის საჭირო ქიმიურ რეაქციებს.
მომზადებულია The Conversation-ის მიხედვით.
