იუპიტერის თანამგზავრი ევროპა მზის სისტემაში არამიწიერი სიცოცხლის საძებნელად საუკეთესო ადგილია — ახალი კვლევა
იუპიტერის თანამგზავრი ევროპა მზის სისტემაში არამიწიერი სიცოცხლის საძებნელად საუკეთესო ადგილია — ახალი კვლევა

არამიწიერი სიცოცხლის ძებნა ძირითადად ფოკუსირებულია მზის სისტემის იმ სხეულებზე, რომლებსაც ზედაპირქვეშ ოკეანე აქვთ. როგორც ახალი მტკიცებულებები მიუთითებს, იუპიტერის თანამგზავრი ევროპა საუკეთესო სამიზნეა. ახალი მოდელირების მიხედვით, ევროპას ზედაპირქვეშა ოკეანე სიცოცხლისთვის ხელსაყრელი უნდა იყოს.

კვლევის ავტორმა, ნასას ჯგუფმა ასევე გამოთვალა, რომ ისეთი პროცესები, როგორებიცაა რადიოაქტიური დაშლა და გრავიტაციული ძალები საკმარის სითბოს უნდა გამოიმუშავებდეს იმისათვის, რომ ამ ყინულოვან მთვარეზე თხევადი წყალი იყოს; ზედაპირზე კი ტემპერატურა -140 გრადუსს აჭარბებს.

კვლევის შედეგები გოლდშმიდტის 2020 წლის კონფერენციაზე წარმოადგინეს, ჯერ რეცენზირებული არ არის, მაგრამ წარმოადგენს უახლეს გასაღებს იმ მტკიცებულებათა გრძელ ჯაჭვში, რომლებიც ევროპას სიცოცხლისუნარიანობაზე მიუთითებს.

არავინ იცის, რანაირი შეიძლება იყოს არამიწიერი სიცოცხლე, თუკი მას ოდესმე ვიპოვით, მაგრამ ოკეანის მქონე ისეთი სხეულები, როგორებიცაა ევროპა და სატურნის მთვარე ენცელადი, ამ მხრივ დიდი ინტერესის საგანია. ყინულის სქელი ქერქის დაბლა, იქ თხევადი წყლის ოკეანეებია; ამას ამტკიცებს ორივე ამ სხეულის ზედაპირზე ამოფრქვეული წყლის ორთქლის ჭავლები.

შედეგად კი ჩნდება იმედი, რომ ამ მთვარეებზე უნდა არსებობდეს სიცოცხლე, რომელიც ძლიერ უნდა ჰგავდეს ეკოსისტემებს დედამიწაზე არსებული ჰიდროთერმული ღრმულების გარშემო. ოკეანის ცივ, ბნელ სიღრმეებში, ვულკანური ღრმულებიდან ამოსული სითბო მათ გარშემო წყალს ათბობს; იქ სიცოცხლე ეფუძნება ქემოსინთეზს, ანუ, საკვებ ენერგიას ის ქიმიური ნივთიერებებისგან იღებს და არა მზის სინათლისგან.

გამომდინარე იქიდან, რომ 2024 წელს ნასა ევროპაზე მისიას უშვებს, მეცნიერები აქტიურად მუშაობენ იმის გასარკვევად, როგორ შეუძლია ამ მისიას სიცოცხლის ნიშნების ძებნა და რამდენად სავარაუდოა მათი პოვნა. ამ კვლევის ნაწილია გარკვეული გარემოპირობების ალბათობის გარკვევა. სწორედ ამას შეეცადნენ ახალ კვლევაში ნასას პლანეტური მეცნიერები — მოჰიტ მელუანი დასუანი და სტივენ ვენსი.

ისინი პირველ რიგში ფოკუსირდნენ იმის გარკვევაზე, საიდან შეიძლება მოდიოდეს წყალი. როგორც კვლევა მიუთითებს, ის ჩაჭედილი უნდა ყოფილიყო წყლის მატარებელ მინერალებში, რომლებიც რადიოაქტიური დაშლის სიცხემ, იუპიტერთან გრავიტაციულმა ურთიერთქმედებამ ან ორივემ ერთად დაშალა.

„შევძელით ევროპას ბირთვის, სილიკატების ფენისა და ოკეანის შემადგენლობისა და ფიზიკური მახასიათებლების მოდელის შექმნა“, — ამბობს მოჰიტ მელუანი დასუანი.

მისივე თქმით, დადგინდა, რომ სხვადასხვა მინერალები წყალსა და აქროლადებს სხვადასხვა სიღრმეებსა და ტემპერატურაზე კარგავენ. მათ გამოთვალეს ბირთვიდან დაკარგული ამ აქროლადების საერთო რაოდენობა და აღმოჩნდა, რომ ეს რიცხვი სრულად შეესაბამება ევროპას ოკეანის ამჟამინდელ პროგნოზირებულ მასას, რას იმას ნიშნავს, რომ ოკეანეში ისინი სავარაუდოდ წარმოდგენილია.

ადრინდელ დაკვირვებებზე დაყრდნობით ცნობილია, რომ ევროპა საკმაოდ მლაშეა, რაც აჩენს იმედს, რომ მისი ოკეანეები საკმაოდ ჰგავს დედამიწისას. მკვლევართა სიმულაციაამ ასევე მოახდინა ევროპას ოკეანის შემადგენლობის სიმულაცია დროთა განმავლობაში; აღმოჩნდა, რომ თავიდან ის შეიძლება, მსუბუქად მჟავე იყო, როგორც სავარაუდოდ დედამიწის ოკეანე, ნახშირორჟანგის, სულფატებისა და კალციუმის მაღალი კონცენტრაციით.

„ვვარაუდობდით, რომ ევროპას ოკეანე შეიძლება ჯერ კიდევ გოგირდოვანი იყოს, მაგრამ ჩვენმა სიმულაციებმა, ჰაბლის კოსმოსური ტელესკოპის მონაცემებთან ერთად, აჩვენებს, რომ ევროპას ზედაპირზე არსებული ქლორიდი იმის ნიშანია, რომ წყალი დიდი ალბათობით ქლორიდით მდიდარი გახდა“, — ამბობს მელუანი დასუანი.

მისივე თქმით, ეს იმას ნიშნავს, რომ მისი შემადგენლობა დროთა განმავლობაში დედამიწის ოკეანეების მსგავსი გახდა.

„გვჯერა, რომ ეს ოკეანე სიცოცხლისთვის ფრიად ხელსაყრელი უნდა იყოს“, — აღნიშნავს იგი.

შემდეგი ნაბიჯი იმის გარკვევა იქნება, არის თუ არა იქ სიცოცხლისათვის საჭირო სხვა გარემო პირობები. ევროპას ზედაპირზე ნაპრალებიდან ამოსული წყლის ჭავლები მიუთითებს, რომ ეს მთვარე გეოლოგიურად აქტიურია; გრავიტაციული ურთიერთქმედება იუპიტერთან და მის კიდევ ორ მთვარესთან, იოსთან და განიმედესთან, იწვევს ევროპას წიაღის დაჭიმვას, რაც თავის მხრივ, წარმოშობს სითბოს, რომელიც ოკეანეს თხევად მდგომარეობაში ინარჩუნებს.

ჯერ კიდევ უცნობია, არის თუ არა ევროპა ვულკანურად აქტიური, შეუძლია თუ არა ჰიდროთერმული ღრუმლების წარმოქმნა, რომლის გარშემოც, აქ, დედამიწაზე, ღრმა ზღვის სიცოცხლე ყვავის. თუ ასეთი ვულკანური აქტივობა იქ მართლაც მიდის, ამას გარკვეული წვლილი უნდა შეეტანა ევროპას ოკეანის ქიმიურ ევოლუციაში.

„ევროპა ერთ-ერთი საუკეთესო შანსია მზის სისტემაში არამიწიერი სიცოცხლის საპოვნელად. უახლოეს წლებში გაეშვება ნასას მისია „ევროპა კლიპერი“ და ჩვენი კვლევა სწორედ ამ მისიის მოსამზადებელი სამუშაოების ნაწილია, მისიის, რომელიც ევროპას სიცოცხლისუნარიანობას შეისწავლის“, — ამბობს მელუანი დასუანი.

მისი განცხადებით, ახალი მოდელები მათ აფიქრებინებს, რომ სავარაუდოდ იგივე პროცესების შედეგად უნდა იყოს წარმოქმნილი სხვა მთვარეების ოკეანეებიც, მაგალითად, ევროპას მეზობელი განიმედესი და სატურნის მთვარე ტიტანისა. თუმცა მანამდე, საჭიროა გაირკვეს რამდენიმე დეტალი, მაგალითად, როგორ გადაადგილდება სითხეები ევროპას კლდოვან წიაღში.

მომზადებულია eurekalert.org-ისა და ScienceAlert-ის მიხედვით.