ძნელია იმის თქმა, რა იმალება ვარსკვლავებს შორის არსებულ ბნელ, ცარიელ რეგიონებში, რომლებსაც ვოიდებს უწოდებენ.
თუმცა, მტკიცებულებები მიუთითებს, რომ იქ საკმაოდ გავრცელებულია მოხეტიალე ეგზოპლანეტები, რომლებიც არც ერთ ვარსკვლავთან არ არიან მიბმული და უმისამართოდ დაქრიან. ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ვარსკვლავთა სინათლისგან შორს მყოფი ეს ეული ეგზოპლანეტები სიცოცხლისთვის ხელსაყრელი იყოს.
სულ სხვა ამბავი შეიძლება ხდებოდეს მათ მთვარეებზე.
ახალი მათემატიკური მოდელირების მიხედვით, მათ სულ მცირე ზოგიერთ მთვარეს, ძალიან სპეციფიკურ გარემო პირობათა მქონეთ, შეიძლება ატმოსფერო და თხევადი წყალი ჰქონდეთ; ამის მიზეზი კი კოსმოსური რადიაციისა და თავისი პლანეტის გრავიტაციული ურთიერთქმედების კომბინაცია უნდა იყოს.
მართალია, ზოგადად ეგზოპლანეტათა კატალოგიზაცია რთულია, მაგრამ უვარსკვლავო ეგზოპლანეტების კანდიდატებს ასტრონომები იმ ეფექტების შესწავლით პოულობენ, რომელიც მათ შორეულ ვარსკვლავთა სინათლეზე უნდა ჰქონდეთ.
ასეთი კვლევების საფუძველზე მიღებული შეფასებების მიხედვით, ირმის ნახტომის ყოველ ერთ ვარსკვლავზე უნდა მოდიოდეს სულ მცირე ერთი მოხეტიალე იუპიტერის — მოზრდილი გაზის გიგანტი ეგზოპლანეტა.
თუ ასეა, ირმის ნახტომში სულ მცირე 100 მილიარდი მოხეტიალე ეგზოპლანეტა უნდა იყოს; წინა კვლევებმა ივარაუდა ისიც, რომ სულ მცირე ზოგიერთი ასეთი მოხეტიალე ეგზოპლანეტა მშობლიური სისტემიდან საკუთარ ეგზომთვარეებთან ერთად უნდა განდევნილიყო. ეგზომთვარე საბოლოოდ ჯერ არ დაგვიფიქსირებია, მაგრამ თუ გავითვალისწინებთ, რომ მზის სისტემაში მთვარეები უხვად არის, ისინი ეგზოპლანეტებთანაც უნდა იყვნენ.
აქ, დედამიწაზე, სიცოცხლის უმეტესი ფორმა დამოკიდებულია ფოტოსინთეზზე დაფუძნებულ კვების ქსელზე, რაც მზის სინათლესა და სითბოს მოითხოვს. სწორედ ეს სითბო ინარჩუნებს დედამიწის ზედაპირზე წყალს თხევად მდგომარეობაში — ეს კი სიცოცხლის ჩვენთვის ცნობილი ფორმისთვის აუცილებელი წინაპირობაა.
მზის სისტემის ყინვის ხაზს მიღმა, სადაც თხევადი წყალი გაიყინება, მაინც არის ადგილები, სადაც მისი ნახვა შესაძლებელია. ესენი გახლავთ იუპიტერის ყინულოვანი მთვარეები — განიმედე და ევროპა და სატურნის მთვარე ენცელადი.
მიუხედავად იმისა, რომ ისინი ყინულის სქელი ქერქით არის დაფარული, ამ ქერქის ქვეშ მაინც არის თხევადი ოკეანეები, რომლებსაც გაყინვისგან იცავს ის სითბო, რომელსაც ორბიტაზე მოძრაობისას ამ მთვარეთა წიაღი გამოიმუშავებს დედაპლანეტის გრავიტაციული ურთიერთქმედების გამო გაჭიმვა და შეკუმშვა.
შესაბამისად, არსებობს ვარაუდი, რომ ევროპასა და ენცელადზე შეიძლება სიცოცხლე არსებობდეს. მიუხედავად იმისა, ოკეანის სიღრმეში მზის სინათლე ვერ აღწევს, დედამიწაზე არსებობს ეკოსისტემის ერთი ტიპი, რომელიც ფოტოსინთეზურ კვების ქსელზე არ არის დამოკიდებული — ჰიდროთერმული ღრმულები, სადაც სითბო და ქიმიური ნივთიერებები ოკეანის ფსკერზე დედამიწის წიაღიდან ამოდის.
ამ ღრმულების გარშემო ბაქტერიები ენერგიას ქიმიური რეაქციებისგან იღებენ; ამ ბაქტერიებს სხვა ორგანიზმები ჭამს და წარმოქმნიან კვების მთლიანად ახალ ქსელს, რომელშიც მზის სინათლე საერთოდაც არ მონაწილეობს.
ამიტომ, მკვლევართა ჯგუფმა ჩილეს კონსეპსიონის უნივერსიტეტის ასტრონომ პატრისიო ხავიერ ავილას ხელმძღვანელობით, სცადა მოეხდინა გაზის გიგანტ მოხეტიალე ეგზოპლანეტათა გარშემო ასეთ ეგზომთვარეთა არსებობის მოდელირება.
უფრო კონკრეტულად კი, სისტემის ევოლუციურ ისტორიაში იუპიტერის მასის ეგზოპლანეტა, რომელსაც დედამიწის მასის ეგზომთვარე აქვს 90 პროცენტი ნახშირორჟანგის და 10 პროცენტი წყალბადის ატმოსფეროთი.
მათი დასკვნები მიუთითებს, რომ ეგზომთვარის ატმოსფეროში შესაძლებელია წარმოიქმნას მნიშვნელოვანი ოდენობის წყალი და ის თხევად ფორმაში შენარჩუნდეს.
წყალბადისა და ნახშირორჟანგის წყლად გარდაქმნისათვის საჭირო ქიმიური კინემატიკის მთავარი წარმმართველი უნდა იყოს კოსმოსური რადიაცია. მკვლევართა განცხადებით, ამის შედეგად უნდა იწარმოებოდეს 10 000-ჯერ ნაკლები წყალი, ვიდრე დედამიწის ოკეანეებში, მაგრამ 100-ჯერ უფრო მეტი, ვიდრე ატმოსფეროში, რაც სიცოცხლისათვის საკმარისი უნდა იყოს.
ეგზოპლანეტის გრავიტაციის მოქცევითი ძალები კი უნდა გამოიმუშავებდეს წყლის თხევად მდგომარეობაში შენარჩუნებისთვის საჭირო სითბოს. კიდევ უფრო მეტმა სითბომ ეგზომთვარის ატმოსფეროში შეიძლება უფრო მეტი ნახშირორჟანგი შეიტანოს, რამაც უნდა წარმოქმნას სათბურის ეფექტი, რაც მთვარეს ასევე შეუნარჩუნებს ზომიერებას.
„ეგზომთვარის ზედაპირზე წყლის არსებობა, რაშიც მთავარი წვლილი მის ატმოსფეროს უნდა მიუძღვოდეს, შეიძლება ხელსაყრელი იყოს პრებიოტური ქიმიის განვითარებისთვის“, — წერენ მკვლევრები.
მათივე განცხადებით, ასეთ გარემოში, თუ ორბიტული პარამეტრები სტაბილურია, რათა გარანტირებული იყოს მუდმივი მოქცევითი გათბობა, წყალი თხევად მდგომარეობაში დარჩება სისტემის მთელი ევოლუციის განმავლობაში და შესაბამისად, ხელსაყრელ პირობებს წარმოქმნის სიცოცხლის აღმოცენებისთვის.
კვლევა International Journal of Astrobiology-ში გამოქვეყნდა.
მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით.
