მარსის სამხრეთ პოლარული ყინულის ქუდის ქვეშ თხევადი წყლის ტბების არსებობის ალბათობა თვალსა და ხელს შუა ქრება.
შარშან ჩატარებულმა კვლევამ დაადგინა, რომ ამ რეგიონში ტემპერატურა ზედმეტად ცივია იმისათვის, რათა წყალი არ გაიყინოს. ამჯერად, ახალმა კვლევამ დაადგინა, რომ რადარის სიგნალი, რომელიც თხევადი წყლის ნიშნად აღვიქვით, სავარაუდოდ წარმოადგენს კიდევ ერთ რესურსს, რომელიც მარსზე უხვადაა: ვულკანურ ქანებს.
„ჩვენი მიზანი იყო გაგვერკვია, წარმოქმნის თუ არა დღეს მარსის რელიეფი ძლიერ ბაზალურ ექოებს, თუ ისინი პლანეტის მასშტაბით არის დაფარული ყინულის ფენით. დავადგინეთ, რომ ზოგიერთი ამჟამინდელი ვულკანური რელიეფი უნდა წარმოქმნიდეს ძალიან ძლიერ ბაზალურ სიგნალს, ისეთს, როგორიც სამხრეთ პოლარულ ყინულის ქუდთან შეიმჩნევა“, — წერენ მკვლევრები პუბლიკაციაში.
მარსის სამხრეთ პოლუსთან მიწისქვეშა თხევადი წყლის რეზერვუარების დაფიქსირების შესახებ 2018 წელს გვამცნეს.
პლანეტის ზედაპირქვეშიდან არეკლილი რადარული სიგნალები ცხადყოფდა, რომ იქ რაღაც ძლიერ რადარ-ამრეკლავი მონაკვეთი იყო, ყინულის ქვეშ 1,4 კმ სიღრმეზე; სიგნალი ისე არაფერს ემთხვეოდა, როგორც თხევადი წყლის მიწისქვეშა რეზერვუარს.
შემდეგ ჩატარებულმა საძიებო სამუშაოებმა უფრო კაშკაშა ამრეკლავი მონაკვეთები აღმოაჩინა, რამაც მკვლევრებს ავარაუდებინა, რომ იქ მიწისქვეშა ტბების მთელი ქსელი უნდა ყოფილიყო.
აღმოჩენა მართლაც უზარმაზარი იქნებოდა. აქ, დედამიწაზე, მიწისქვეშა წყალსატევებში გვხვდება მიკრობული სიცოცხლის ფორმები, რომლებიც მზის სინათლის ნაცვლად, ქიმიური რეაქციების წყალობით არსებობენ. მარსზე რომ სიცოცხლე იყოს, შეიძლება სწორედ ასეთ გარემოში გვეპოვა. თუმცა, მარსი სავარაუდოდ ძლიერ ცივია ასეთი თხევადი რეზერვუარებისთვის.
„იმისათვის, რათა ზედაპირთან ასე ახლოს წყალი შენარჩუნდეს, საჭიროა ძალიან მარილიანი გარემო და ძლიერი, ადგილობრივად მომუშავე სითბოს წყარო, მაგრამ როგორც ვიცით, ამ რეგიონში ასეთი არაფერია“, — ამბობს ტეხასის უნივერსიტეტის გეოფიზიკოსი კირილ გრიმა.
შედეგად ჩნდება კითხვა: რას წარმოადგენს სინამდვილეში ეს კაშკაშა მონაკვეთები?
შემდეგში ჩატარებულმა კვლევამ დაადგინა, რომ ევროპის კოსმოსური სააგენტოს ხომალდ Mars Express-ის რადარის სიგნალი ასეთი მასშტაბით შეიძლება აერეკლა გაყინულ თიხასაც.
გრიმამ და მისმა კოლეგებმა განსხვავებული მიდგომა გამოიყენეს. მარსის მთლიან რადარულ გლობუსს ვირტუალური ყინულის ფენა გადააფარეს, გამოიყენეს რადარის სამი წლის მონაცემები და გვიჩვენეს, როგორ გამოიყურება წითელი პლანეტა 1,4 კმ სისქის გაყინული წყლით.
ამის შემდეგ, მოძებნეს ისეთი ამრეკლავი მონაკვეთები, რომლებიც თავიდან წყალი გვეგონა და მართლაც, ისინი ყველა განედზე იპოვეს. შემდეგ, სადაც შეძლეს, მკვლევრებმა ეს ლაქები მარსის ჩვენთვის ცნობილ გეოლოგიას შეუსაბამეს. ლაქები ძლიერ სუფთად დაემთხვა ვულკანურ რელიეფს.
ზუსტად ისე, როგორც დედამიწაზეა გაყინული თიხა ძლიერ რადარ-ამრეკლავი, ასეთივეა ლითონებით, მაგალითად, რკინით მდიდარი ვულკანური ქანი. ცნობილია, რომ მარსზე ვულკანური ქანი უხვადაა, ბევრია რკინის მარაგიც.
ყინულის ქუდი შეიძლება შეისწავლოს დისტანციური ზონდირების მომავალმა მისიებმა და დაადგინოს, ასეთი ინტერპრეტაციაა მართებული თუ დამნაშავე გაყინული თიხაა.
თუმცა, ეს კვლევა სხვა მიმართულებითაც არის მნიშვნელოვანი. კერძოდ, შეიძლება დაგვეხმაროს მარსზე წყლის ისტორიის უკეთესად შესწავლაში.
„მიუხედავად იმისა, პლანეტის სამხრეთ პოლუსის ქვეშ თხევადი წყლის არსებობას უარყოფს, გრიმას კვლევის მშვენიერება ის არის, რომ ძვირფას ადგილებს გვთავაზობს. სადაც შეგვიძლია ვეძებოთ უძველესი ტბებსა და მდინარეების კალაპოტები; შევისწავლოთ მარსის გამოშრობის ისტორია“, — ამბობს კანადის იორკის უნივერსიტეტის პლანეტური მეცნიერი იან სმიტი.
მისივე განცხადებით, მეცნიერება პირველივე ცდაზე ყოველთვის უტყუარი არ არის, განსაკუთრებით კი პლანეტური მეცნიერება, რომელიც ისეთ ადგილებს სწავლობს, სადაც უშუალოდ არასოდეს ვყოფილვართ და დამოკიდებულია ინსტრუმენტთა მიერ დისტანციურად აღქმულ მონაცემებზე.
კვლევა Geophysical Research Letters-ში გამოქვეყნდა.
მომზადებულია news.utexas.edu-სა და ScienceAlert-ის მიხედვით.
