როგორც ჩანს, ირმის ნახტომის შუაგულში უხვად არის ის მოლეკულები, რომელთა კომბინაციაც რნმ-ს წარმოქმნის.
გალაქტიკის ცენტრში არსებული სქელი მოლეკულური ღრუბლების ახალი კვლევა მიუთითებს, რომ იქ წარმოდგენილია ნიტრილების ფართო სპექტრი — ორგანული მოლეკულების, რომლებიც ცალ-ცალკე ხშირად ტოქსიკურია, მაგრამ ასევე შედის სიცოცხლისთვის აუცილებელი მოლეკულების საშენ მასალებში.
გალაქტიკის ცენტრში პრებიოტური მოლეკულების (მოლეკულები, რომლებიც ჩართული იყო სიცოცხლის აღმოცენებაში) სულ უფრო ხშირად იდენტიფიცირება, განსაკუთრებით კი რნმ-თან დაკავშირებული მოლეკულების, გავლენას ახდენს ჩვენს წარმოდგენაზე იმის შესახებ, თუ როგორ აღმოცენდა სიცოცხლე სამყაროში და აქ, დედამიწაზე.
„კვლევაში გიჩვენებთ, რომ ვარსკვლავთშორის სივრცეში წარმოდგენილ ქიმიას შეუძლია ეფექტიანად წარმოქმნას მრავალი ნიტრილი, რომლებიც საკვანძო მოლეკულური წინამორბედებია ‘რნმ მსოფლიოს’ სცენარში“, — განმარტავს ესპანეთის ეროვნული კვლევითი საბჭოსა და აეროკოსმოსურ ტექნოლოგიათა ეროვნული ინსტიტუტის ასტრობიოლოგი ვიქტორ რივილია.
ჯერ დაზუსტებით ცნობილი არ არის, როგორ აღმოცენდა სიცოცხლე დედამიწაზე, მაგრამ მეცნიერები ამ საკითხს აქტიურად სწავლობენ. ეს ინფორმაცია მნიშვნელოვან მინიშნებებს მოგვცემს ისეთ ეგზოპლანეტათა აღმოსაჩენად, რომლებზეც შეიძლება, ცოცხალი ორგანიზმები არსებობდეს.
ერთ-ერთი ვერსიით, დედამიწაზე პირველყოფილ წებოვან სოუსში პირველად წარმოიქმნა რნმ (რიბონუკლეინის მჟავა), რომელიც თავად გამრავლდა და გამრავალფეროვნდა; ამას რნმ მსოფლიოს ჰიპოთეზას უწოდებენ.
ამის პირდაპირ მტკიცებულებას დედამიწაზე ალბათ ვერასოდეს აღმოვაჩენთ, მაგრამ შეგვიძლია სულ უფრო და უფრო მეტი მინიშნება შევაგროვოთ, რათა დავადგინოთ, რამდენად შესაძლებელი და სავარაუდოა ეს სცენარი. ერთ-ერთი კითხვა, რომელსაც ეს ჰიპოთეზა აჩენს, ეხება რნმ-ის პრებიოტური მოლეკულების, მაგალითად, ნიტრილების წყაროს. როგორ გაჩნდა ისინი დედამიწაზე ან მოიტანა თუ არა ისინი აქ მეტეორიტებმა და ასტეროიდებმა კოსმოსიდან?
ცნობილია, რომ მზის სისტემის ისტორიის ძალიან ადრეულ ეტაპზე, მის შიდა ნაწილში, მათ შორის დედამიწაზეც, ასტეროიდებით ინტენსიური ბომბარდირების პერიოდი იდგა. პრებიოტური მოლეკულები ასევე აღმოჩენილია მზის სისტემაში დღეს არსებულ მეტეორიტებში, კომეტებსა და ასტეროიდებში. საიდან მიიღეს მეტეორიტებმა, კომეტებმა ან ასტეროიდებმა ისინი?
სავარაუდოდ, იმ ღრუბლებიდან, რომლისგანაც ისინი დაიბადნენ: ცივი მოლეკულური ღრუბლებისგან, რომელმაც ვარსკვლავები წარმოშვა. მას შემდეგ, რაც ვარსკვლავი ასეთი ღრუბლის ერთ მონაკვეთში წარმოქმნას დაასრულებს, ღრუბლის ნარჩენებისგან იწყება სხვა ყველაფრის წარმოქმნა პლანეტურ სისტემაში — პლანეტების, კომეტების, ასტეროიდების, ჯუჯა პლანეტების და ნებისმიერი სხვა ობიექტის.
მზის სისტემის წარმომქმნელი ღრუბელი დიდი ხნის წინ გაქრა, მაგრამ გალაქტიკის ცენტრი ასეთი მოლეკულური ღრუბლებით სავსეა. მას ცენტრალურ მოლეკულურ ზონას უწოდებენ და მეცნიერებმა იქ უკვე რამდენჯერმე აღმოაჩინეს პრებიოტურ მოლეკულათა ნაკრებები.
განსაკუთრებით საინტერესოა ერთი კონკრეტული ღრუბელი, რომელსაც G+0.693-0.027-ს უწოდებენ. იქ ჯერ არ შეინიშნება ვარსკვლავის წარმოქმნის რაიმე ნიშანი, მაგრამ მეცნიერებს სჯერათ, რომ მომავალში იქ აუცილებლად დაიბადება ერთი ან რამდენიმე ვარსკვლავი.
„G+0.693-0.027-ის ქიმიური შემცველობა ჩვენს გალაქტიკაში არსებული სხვა ვარსკვლავთწარმომქმნელი რეგიონების მსგავსია; ასევე ჰგავს მზის სისტემის ისეთი ობიექტების შემცველობას, როგორიცაა კომეტები“, — ამბობს რივილია.
მისი განცხადებით, ეს იმას ნიშნავს, რომ კვლევა შეიძლება მნიშვნელოვან ცნობებს გვაწვდიდეს იმ ქიმიურ ინგრედიენტთა შესახებ, რომელიც ხელმისაწვდომი იყო ჩვენი პლანეტური სისტემის წარმომქმნელ ნისლეულში.
ამ კონკრეტული ღრუბლის სინათლის სპექტრის შესასწავლად მკვლევრებმა ორი ტელესკოპი გამოიყენეს. როდესაც გარკვეული ელემენტები ან მოლეკულები სინათლეს შთანთქავენ და ხელახლა გამოყოფენ, სპექტრში ეს ბნელი ან კაშკაშა ხაზების სახით ჩნდება. ამ შთანთქმისა და გამოყოფის ხაზების ინტერპრეტირება შეიძლება რთული იყოს, მაგრამ მის საფუძველზე შესაძლებელია იმის დადგენა, რომელი მოლეკულებია იქ წარმოდგენილი: თითოეულ მათგანს საკუთარი სპექტრული ხელწერა აქვს.
G+0.693-0.027-ის გამოსხივების მახასიათებელთა დეტალური შესწავლისა და ანალიზის შედეგად, რივილიამ და მისმა კოლეგებმა გამოავლინეს მთელი რიგი ნიტრილები, მათ შორის ციანური მჟავა, ციანოალინი, პროპარგილის ციანიდი და ციანოპროპინი. ასევე შენიშნეს ციანოფორმალდეჰიდისა და გლიკონიტრილის ნიშნები.
ღრუბელ G+0.693-0.027-ზე ჩატარებული წინა დაკვირვებებით იქ ციანოფორმალდეჰიდისა და გლიკონიტრილის არსებობა გამოვლინდა. ეს კი მიუთითებს, რომ ირმის ნახტომში ნიტრილები ერთ-ერთ ყველაზე უხვად წარმოდგენილ ქიმიურ ოჯახებს შორისაა, რომ რნმ-ის ყველაზე საბაზისო საშენი მასალები იმ ღრუბლებში გვხვდება, რომელთაგანაც ვარსკვლავები და პლანეტები იბადებიან.
თუმცა, როგორც ყოველთვის, ამ შემთხვევაშიც კიდევ ბევრი კვლევაა საჭირო.
„დავაფიქსირეთ რიბონუკლეოტიდების რამდენიმე მარტივი წინამორბედი (პრეკურსორი), რნმ-ის საშენი მასალა. თუმცა, ჯერ კიდევ გვაკლია მოლეკულები, რომელთა დაფიქსირებაც ძნელია. მაგალითად, ვიცით, რომ დედამიწაზე სიცოცხლის წარმოშობა სავარაუდოდ ასევე მოითხოვდა სხვა მოლეკულებსაც, მათ შორის ლიპიდებს, რომლებიც პასუხისმგებელია პირველი უჯრედების წარმოქმნაზე. შესაბამისად, ფოკუსი იმის გარკვევაზეც უნდა გავაკეთოთ, როგორ შეიძლება წარმოქმნილიყო ლიპიდები ვარსკვლავთშორის სივრცეში არსებული მარტივი წინამორბედებისგან“, — ესპანეთის ეროვნული კვლევითი საბჭოსა და აეროკოსმოსურ ტექნოლოგიათა ეროვნული ინსტიტუტის ასტრობიოლოგი ისაკუნ ხიმენეს-სერა.
კვლევა Frontiers in Astronomy and Space Sciences-ში გამოქვეყნდა.
მომზადებულია eurekalert.org-ისა და ScienceAlert-ის მიხედვით.
