თუ ხანდახან მაინც გეფქრებათ, რომ მზის სისტემის პლანეტები შეიძლება სისტემას მოსწყდეს და გალაქტიკაში გაიტყორცნოს, შეგიძლიათ, ასეთი ფიქრები თავიდან ამოიგდოთ.
ახალი გათვლების მიხედვით, ჯერ სულ მცირე 100 000 წელი კიდევ გვაქვს, ვიდრე ეს მოხდება.
ახალ კვლევაში, ბულგარეთის სოფიას უნივერსიტეტის მათემატიკოსებმა, ანგელ ჟივკოვმა და ივაილო ტუნჩევმა წარმოადგინეს მტკიცებულება, რომელიც მიუთითებს, რომ მზის სისტემა შემდეგი ასი ათასი წლის განმავლობაშიც სტაბილური იქნება, მათ შორის რვავე პლანეტა და პლუტონი.
მათი გათვლები, რომლებიც ჯერ რეცენზირებული არ არის, აჩვენებს, რომ ამ სხეულთა ორბიტები დროთა განმავლობაში მნიშვნელოვნად არ შეიცვლება.
შეიძლება უცნაურად მოგეჩვენოთ, რადგან ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, მზის სისტემა ხომ უკვე 4,5 მილიარდი წელიწადია არსებობს. თუმცა, სულაც არ არის ადვილი იმის მოდელირება და პროგნოზი, როგორ შეიძლება მოიქცეს ის მომავალში.
რა თქმა უნდა, მზის სისტემის მომავლის გამოთვლების მიზნით ჩატარებულია მრავალი კვლევა, რომლებიც მოწინავე კომპიუტერულ სისტემებს იყენებენ მილიონობით და მილიარდობით წლის განმავლობაში პლანეტების მოძრაობის მოდელირების მიზნით.
მიუხედავად ამისა, დროის ასეთი დიდი პერიოდების დაფარვისას, ხშირად ხდება უფრო მცირე დეტალების გამორჩენა.
მართალია, ჟივკოვისა და ტუნჩევის ნაშრომი სხვებთან შედარებით დროის გაცილებით მოკლე პერიოდს მოიცავს, მაგრამ როგორც თავად აღნიშნავენ, ზრდის შედეგების სანდოობას.
იმიტომ, რომ მხედველობაში იღებს გადახრებს საწყის გარემო პირობებში, მაგალითად, ორბიტულ ექსცენტრიულობებს და პლანეტების დახრილობებს, ასევე მზის სისტემის ყველა სხეულის მასებს.
უკვე დიდი ხანია, რაც მზის სისტემის საბოლოო ბედი მეცნიერებს საგონებელში აგდებს. ისააკ ნიუტონი ფიქრობდა, რომ პლანეტებს შორის ორმხრივი ურთიერთობები მზის სისტემას თანდათან ქაოსში ჩაძირავდა. მას შემდეგ, ჩვენი მშობლიური სისტემის გრძელვადიანი დინამიკური სტაბილურობა აქტიური განხილვის საგანი გახდა.
ამის მიზეზი ის არის, რომ რაც უფრო მეტი სხეულია დინამიკურ სისტემაში, მით უფრო რთულია მისი საქციელის პროგნოზირება. საერთო ორბიტაზე ჩაჭედილი ორი სხეულის შემთხვევაში, მათემატიკური აღწერა და პროგნოზი შედარებით მარტივია.
თუმცა, რაც უფრო მეტ სხეულს დაამატებთ, მათემატიკა მით უფრო რთულდება. იმიტომ, რომ სხეულები ერთმანეთის ორბიტებს აშფოთებენ და სისტემას ქაოსის ელემენტებს სძენენ. ამას N-სხეულის პრობლემას უწოდებენ.
კონკრეტულ, ინდივიდუალურ შემთხვევებში გამოსავლის პოვნა შესაძლებელია, მაგრამ არ არსებობს რაიმე ერთი ფორმულა, რომელიც ნებისმიერ მოცემულ და ყველა N-სხეულის ურთიერთქმედებებს აღწერდა. მზის სისტემა კი მართლაც ძლიერ კომპლექსურია, რომელშიც თავს იყრის არა მხოლოდ რვა პლანეტა და მზე, არამედ ასტეროიდებიც, ჯუჯა პლანეტებიც და სხვა უამრავი პატარა მოძრავი სხეული.
ძირითადად ალბათ შეგვიძლია უგულებელვყოთ მართლაც პატარა სხეულები, მაგალითად, ასტეროიდები, მაგრამ ამის მიუხედავად, სისტემაში მაინც არის ბევრი სხვა სხეულიც.
ჟივკოვმა და ტუნჩევმა შექმნეს ციფრული მოდელი, რომელიც პლანეტების (და პლუტონის) ორბიტულ ელემენტებს თარგმნის 54 პირველი რიგის ჩვეულებრივ დიფერენციალურ განტოლებად. ჩვეულებრივ დესკტოპ კომპიუტერზე გაშვებულმა კომპიუტერულმა კოდმა შემდეგ შეასრულა 6,290,000-ზე მეტი ნაბიჯის შემცველი გაანგარიშებები; თითოეული ნაბიჯი დაახლოებით ექვს დღეს უდრიდა.
გამოთვლები მიუთითებს, რომ ერთმანეთთან შეკავშირებული ელიფსების კონფიგურაცია, რომლებზეც პლანეტები მზის გარშემო მოძრაობენ, სულ მცირე მომდევნო 100 000 წლის განმავლობაში სტაბილური დარჩება იმ თვალსაზრისით, რომ თითოეული პლანეტის დიდი ნახევარღერძი პროცენტით ან უფრო ნაკლებით მერყეობს.
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მზის სისტემა გალაქტიკური ბილიარდის თამაშს ჯერ არ აპირებს.
მაშინაც კი, როდესაც თავდაპირველი გარემო პირობები და მასები შეცვალეს, ჯგუფის გათვლების მიხედვით მზის სისტემა მაინც სტაბილური დარჩა; მკვლევართა ვარაუდით, სტაბილურობა შეიძლება საბოლოოდ მილიონობით ან მილიარდობით წლის განმავლობაში შენარჩუნდეს. თუმცა, უფრო ზუსტი გათვლებისთვის საჭიროა გაცილებით მძლავრი კომპიუტერი.
წინა სიმულაციების მიხედვით, მზის სისტემას 100 მილიარდი წელი დასჭირდება დაშლისა და გალაქტიკის მასშტაბით მიმოფანტვისთვის.
იმ დროისათვის, მზე ნამდვილად მკვდარი იქნება და შემორჩენილი იქნება თეთრი ჯუჯა ვარსკვლავის ფორმით. შესაბამისად, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ კაცობრიობა სისტემაში კვლავ არსებობდეს, თუკი იქამდე სხვა ვარსკვლავურ სისტემაში გადასახლებას ვერ მოახერხებს.
პუბლიკაცია ხელმისაწვდომია რეცენზირებამდელ სერვერზე arXiv.
მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით.
