დაფიქსირებულია ახალი სწრაფი რადიოსიგნალები, რომლებიც ცნობილ წყარო FRB 121102-დან მოდის. სიგნალების აღმოჩენა მეცნიერებმა ხელოვნური ინტელექტის საშუალებით შეძლეს.
არამიწიერ ცივილიზაციათა ძებნის (SETI) პროგრამის პროექტ Breakthrough Listen-ის მკვლევრებმა არსებული მონაცემების ანალიზისთვის მანქანური სწავლების მეთოდი გამოიყენეს და აღმოაჩინეს 72 სწრაფი რადიოსიგნალი, რომლებიც აქამდე არ შეუნიშნავთ.
სწრაფი რადიოსიგნალები (FRB) კოსმოსის ერთ-ერთი ყველაზე იდუმალი ფენომენია. ისინი უკიდურესად ძლიერია და წარმოქმნის იმდენივე ენერგიას, რამდენის გამომუშავებასაც ასობით მილიონი მზე დასჭირდებოდა. მაგრამ ამავე დროს, ისინი წარმოუდგენლად ხანმოკლეა და მხოლოდ მილიწამებს გრძელდება. უმეტესი მათგანი წარმოიქმნა მხოლოდ ერთხელ, ყოველგვარი გაფრთხილების გარეშე.
ეს კი იმას ნიშნავს, რომ შეუძლებელია მათი პროგნოზირება. შესაბამისად, მათზე დაკვირვებებს ასტრონომები წინასწარ ვერ გეგმავენ. როგორც წესი, ამ სიგნალებს რადიოობსერვატორიების მონაცემებში პოულობენ.
გამონაკლისია ერთი წყარო. მისი სახელია FRB 121102 და ის მართლაც განსაკუთრებულია — აღმოაჩინეს 2012 წელს და მას შემდეგ, მისგან სიგნალები არ წყდება. წარმოადგენს სწრაფ რადიოსიგნალთა ერთადერთ ცნობილ წყაროს, რომელიც ასე იქცევა.
რადგან ვიცით, რომ FRB 121102 განმეორებად რადიოსიგნალთა წყაროა, შესაძლებელია მასზე დაკვირვება. სწორედ ასე მოიქცნენ შარშან პროექტ Breakthrough Listen-ის მეცნიერები. 2017 წლის 26 აგვისტოს, ამ წყაროსკენ მათ დასავლეთ ვირჯინიაში მდებარე გრინ-ბენკის ტელესკოპი მიმართეს.
დაკვირვებათა ხუთი საათის განმავლობაში შეგროვებულ 400 ტერაბაიტ მონაცემებში, სტანდარტული ალგორითმის გამოყენებით მკვლევრებმა 21 სწრაფი რადიოსიგნალი (FRB) აღმოაჩინეს. ყველა მათგანი დაკვირვების დაწყების პირველივე საათში იყო დაჭერილი. მეცნიერებმა დაასკვნეს, რომ ამ წყაროს აქტიურობისა და მიძინების პერიოდები გააჩნდა.
მაგრამ იგივე მონაცემების ახალი, მძლავრი ალგორითმით დამუშავებისას გაირკვა, რომ FRB 121102 იმაზე გაცილებით აქტიური და კომპლექსურია, ვიდრე აქამდე მიიჩნეოდა. სიგნალების მოსაძებნად მეცნიერებმა ე. წ. კონვულციური ნერვული ქსელი გამოიყენეს.
შედეგად, მკვლევრებმა მანამდე უცნობი 72 სიგნალი აღმოაჩინეს და საერთო ჯამში, ამ წყაროდან დაფიქსირებულ სიგნალთა ოდენობამ 300-ს მიაღწია.
კალიფორნიის უნივერსიტეტის ასტრონომის, გერი ჟანგის თქმით, ამ მძლავრი მეთოდის გამოყენება ასტრონომიაში ჯერ ახლა იწყება და მანქანური სწავლება მალე ამ სფეროს მნიშვნელოვნად შეცვლის.
ახალმა შედეგებმა მეცნიერებს ცოტა უფრო მეტი ცნობები მისცა FRB 121102-ის შესახებ. მათი თქმით, არ არსებობს მახასიათებელი, რომლითაც ჩვენ მათ მივიღებთ, თუ ნიმუშები 10 მილიწამზე ნაკლებს გრძელდება.
სწორედ მახასიათებლები გვაძლევენ ინფორმაციას სხვადასხვა სახის ობიექტების, მაგალითად ცეფეიდი ცვალებადი ვარსკვლავებისა თუ პულსარების შესახებ. თუმცა, FRB 121102-ის შემთხვევაში არსებობს მახასიათებელთა ნაკლებობა, რომლებიც ასტრონომებს ამ სიგნალთა საიდუმლოს ამოხსნაში დაეხმარებოდა.
ის ფაქტი, რომ ეს წყარო განმეორებად სიგნალებს წარმოქმნის, უკვე მეტყველებს გარკვეულ საკვანძო ცნობებზე. მაგალითად, ცნობილი გახდა, რომ ის მდებარეობს ჩვენგან 3 მილიარდი სინათლის წლის მანძილზე არსებულ ჯუჯა გალაქტიკაში, ვარსკვლავთწარმომქმნელ რეგიონში.
სიგნალთა უცნაური ბუნება კი იმაზე მიუთითებს, რომ ისინი ექსტრემალური გარემოდან მოდის, მაგალითად, შავი ხვრელის ან მძლავრი ნისლეულის სიახლოვიდან.
ზოგიერთი ასტრონომის აზრით, არ არის გამორიცხული, ეს იდუმალი სწრაფი რადიოსიგნალები არამიწიერ ცივილიზაციათა ხომალდების სამართავად საჭირო გამოსხივებაც იყოს.
აღნიშნული კვლევის კიდევ ერთი სარგებელი ის არის, რომ ნათლად აჩვენებს ძველი მონაცემების ახალი მეთოდით დამუშავების მნიშვნელობას, ანუ როგორ შეიძლება უახლეს ტექნოლოგიებით გამოყენებით ახალი და ამაღელვებელი ინფორმაციის პოვნა.
„ალბათ მალე გავარკვევთ, არის თუ არა სწრაფი რადიოსიგნალები არამიწიერ ცივილიზაციათა ტექნოლოგიების ხელწერა. პროექტი Breakthrough Listen-ი ჩვენ ირგვლივ არსებული სამყაროს საზღვრებსა და თვალსაწიერს მნიშვნელოვნად აფართოებს“, — ამბობს Breakthrough Listen-ის ასტროფიზიკოსი ენდრიუ სემიონი.
აღნიშნული პროექტის ფარგლებში, მკვლევართა საერთაშორისო ჯგუფი არამიწიერ ცივილიზაციათა არსებობის ნიშნებს ეძებს.
კვლევა The Astrophysical Journal-ში გამოქვეყნდება, მანამდე კი ხელმისაწვდომია Breakthrough Listen-ის ვებგვერდზე.
მომზადებულია news.berkeley.edu-სა და ScienceAlert-ის მიხედვით.
