ჩვენს ძლიერ შორეულ ევოლუციურ წარსულში, დიდი ალბათობით ერთზე მეტჯერ, ნეანდერტალელების დნმ-ის მნიშვნელოვანი რაოდენობა ჩვენსას შეერია, რამაც სამუდამოდ დაგვამჩნია კვალი თითქმის ყველაფერში — დაწყებული იმით, თუ როგორ ებრძვის ჩვენი სხეული დღეს დაავადებებს, ჩვენივე გარეგნობით დამთავრებული.
აშშ-ის კლემსონის უნივერსიტეტისა და ლოიოლას უნივერსიტეტის მეცნიერთა მიერ ჩატარებული ახალი კვლევა მიუთითებს, რომ ნეანდერტალებისგან მიღებული ზოგიერთი დნმ შეიძლება დაკავშირებული იყოს აუტიზმის სპექტრის აშლილობასთან, რადგან ნეანდერტალელებისგან მიღებულ დნმ-ში სპეციფიკური პოლიმორფიზმები (ვარიაციები) უფრო ხშირია აუტიზმის მქონე ადამიანებში.
ჯგუფმა ჯამში 3442 ადამიანის დნმ შეისწავლა, როგორც აუტიზმის მქონე, ისე არმქონე პირების. კავშირი გამოიკვეთა შავკანიან არაესპანურ წარმომავლობის პირებში, თეთრკანიან ესპანური წარმომავლობისა და თეთრკანიან არაესპანური წარმომავლობის ადამიანებში, მაგრამ თითოეულ ამ პოპულაციაში ბალანსი განსხვავებული იყო.
„მიიჩნევა, რომ ევრაზიული წარმომავლობის პოპულაციებს 2 პროცენტი აქვთ ნეანდერტალელთა დნმ, რაც ანატომიურად თანამედროვე ადამიანთა აფრიკიდან გამოსვლის შემდეგ მალევე, შეჯვარების (ინტროგერსია) მოვლენათა შედეგად გადავიდა მათში“, — წერენ მკვლევრები.
მათი განცხადებით, ბოლო პერიოდში, არქაულ ადამიანთა მრავალი გენომის გაშიფვრის (სეკვენირება) შემდეგ, გაიზარდა ინტერესი იმის შესახებ, თუ რა გავლენა აქვს თანამედროვე ადამიანთა ჯანმრთელობაზე არქაულ ადამიანთაგან მიღებულ ალელებს.
წინა კვლევების მიხედვით, ნეანდერტალელთა დნმ-მა განაპირობა თავის ტვინში გარკვეულ სტრუქტურათა ჩამოყალიბება. გამომდინარე იქიდან, რომ აუტიზმის მქონე ადამიანებს ერთმანეთის მსგავსი ნერვული მანერები აქვთ, მკვლევრებს სურდათ შეესწავლათ ნეანდერტალელთა გენების პოტენციური ურთიერთობა ამასთან.
კვლევაში გამოავლინეს 25 კონკრეტული პოლიმორფიზმი, რომელიც გავლენას ახდენს თავის ტვინში გენების ექსპრესიაზე და რომლებიც უფრო გავრცელებულია აუტიზმის მქონე ადამიანებში. ზოგიერთ შემთხვევაში იყო ეპილეფსიაც — მდგომარეობა, რომელიც ხშირად თან ახლავს აუტიზმს.
მაგალითად, SLC37A1 გენის ვარიანტი წარმოდგენილი იყო ეპილეფსიის მქონე თეთრი არაესპანური წარმოშობის მონაწილეთა 67 პროცენტში, რომელთაც ასევე ჰყავდათ აუტიზმის მქონე ოჯახის წევრი. შედარებისათვის, იგივე ვარიანტი წარმოდგენილი იყო აუტიზმის მქონე, მაგრამ ეპილეფსიის არმქონეთა 26 პროცენტში და აუტიზმისა და ეპილეფსიის ერთდროულად მქონეთა 22 პროცენტში.
ეს იმას კი არ ნიშნავს, რომ აუტიზმის მქონე და არმქონე ადამიანები ნეანდერტალელთა დნმ-ის რაოდენობით განსხვავდებიან, არამედ იმას, რამდენად გავრცელებულია ნეანდერტალელთა დნმ-ის კონკრეტული ნაწილები. ამას გარდა, ეს ცვალებადია ინდივიდებს შორისაც — შესაბამისად, საუბარია ძლიერ კომპლექსურ სურათზე.
თუმცა, კვლევაში წარმოჩენილი მტკიცებულება საკმარისად ძლიერია იმისათვის, რათა ამ მიმართულებით კვლევის გაგრძელება ღირდეს — სასწავლი ჯერ ძალიან ბევრი რამ არის, როგორც ნეანდერტალელთა და ჩვენს ფიზიოლოგიაზე მათი გავლენის შესახებ, ისე ისიც, თუ როგორ ცვლის აუტიზმი თვის ტვინის ფუნქციებს.
ჯერ დაზუსტებით არც ის ვიცით, როგორ ჯვარდებოდნენ ნეანდერტალელები და უძველესი ადამიანები ერთმანეთში, ანდაც როგორ ცვლის აუტიზმი თავის ტვინის კავშირებს ისე, რომ ამ მდგომარეობის მქონე ადამიანები სამყაროს სხვაგვარად ხედავენ.
„ეს პირველი კვლევაა, რომელიც ძლიერ მტკიცებულებას გვთავაზობს იშვიათი და ამავე დროს გარკვეულწილად გავრცელებული ნეანდერტალელებისეული ალელების აქტიურ როლზე აუტიზმისადმი მოწყვლადობაში, ამერიკის მრავალ ძირითად პოპულაციაში“, — წერენ მკვლევრები.
კვლევა Molecular Psychiatry-ში გამოქვეყნდა.
მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით.
