ხვეულის სახით ერთმანეთზე გადაგრეხილი ორი სპირალი — ასეთია დნმ-ის მოლეკულის სახელგანთქმული ფორმა. თუმცა, ზოგჯერ დნმ უიშვიათეს ოთხსპირალიან ხვეულებსაც წარმოქმნის და ეს უცნაური სტრუქტურა შეიძლება გარკვეულ როლს თამაშობდეს კიბოს წარმოქმნაში.
ოთხსპირალიანი დნმ-ებს G-კვადრუპლექსებს უწოდებენ და მათ შესახებ ბევრი არაფერია ცნობილი; თუმცა, ამჯერად, მეცნიერებმა ამ უცნაური მოლეკულების დაფიქსირებისა და ცოცხალ უჯრედებში მათზე დაკვირვების ახალი მეთოდი შექმნეს.
ჟურნალ Nature Communications-ში გამოქვეყნებულ ახალ კვლევაში ჯგუფი აღწერს, როგორ ხსნის გარკვეული ცილები G-კვადრუპლექსების ხვეულებს; ამ კვლევამ მომავალში შეიძლება საფუძველი დაუდოს ახალი პრეპარატების შექმნას, რომლებიც ოთხსპირალიან დნმ-ებს ჩაეჭიდებიან და მათ საქმიანობას შეაფერხებენ.
წამლები შეიძლება ჩაერიოს მაგალითად მაშინ, როდესაც უცნაური დნმ ხელს უწყობს სიმსივნური ქსოვილების ზრდას.
„იმატებს მტკიცებულებები იმის შესახებ, რომ G-კვადრუპლექსები მნიშვნელოვან როლს თამაშობენ სიცოცხლისათვის აუცილებელ მრავალ პროცესში და სხვადასხვა დაავადებაში“, — ამბობს კვლევის ავტორი, ლონდონის საიმპერატორო კოლეჯის ქიმიის დეპარტამენტის მკვლევარი ბენ ლევისი.
მკვლევართა განცხადებით, ზოგადად, G-კვადრუპლექსები კიბოს უჯრედებში გაცილებით მაღალი მაჩვენებლით იზრდებიან, ვიდრე ჯანსაღ უჯრედებში.
კიბოს უჯრედების სწრაფი დაყოფა, ანუ სიმსივნის ზრდა, ოთხსპირალიან დნმ-თან მრავალმა სხვადასხვა კვლევამ დააკავშირა; შესაბამისად, მეცნიერები ვარაუდობდნენ, რომ თუ პრეპარატებით ამ უცნაურ დნმ-ს მიზანში ამოიღებენ, შეიძლება შენელდეს ამ უჯრედების უკონტროლოდ დაყოფა. ამ იდეას უკვე მხარს უჭერს ზოგიერთი კვლევა.
G-კვადრუპლექსები შეიძლება წარმოიქმნას როგორც სტანდარტული ორსპირალიანი დნმ-ის მოლეკულის მოკეცვის შედეგად, ისე მაშინ, როდესაც მრავალი სხვადასხვა დნმ-ის სპირალი ერთ ნუკლეინის მჟავას, სახელად გუანინს უერთდება, რომელიც დნმ-ის ერთ-ერთი სამშენებლო ბლოკია.
უჯრედებში ამ დნმ-ის შესამჩნევად მკვლევართა ჯგუფმა გამოიყენა ქიმიური ნივთიერება სახელად DAOTA-M2, რომელიც G-კვადრუპლექსებთან მიკრობისას ფლუორესცენციურ სინათლეს გამოყოფს. მხოლოდ სინათლის სიკაშკაშის გაზომვის ნაცვლად, რაც დნმ-ის მოლეკულების კონცენტრაციის მიხედვით იცვლება, ჯგუფმა თვალი იმასაც მიადევნა, რამდენ ხანს კაშკაშებდა სინათლე.
სინათლის ხანგრძლივობაზე თვალის მიდევნებით, ჯგუფნა იხილა, როგორ ურთიერთქმედებდნენ ცოცხალ უჯრედებში სხვადასხვა მოლეკულები ოთხსპირალიან დნმ-სთან.
როდესაც მოლეკულა დნმ-ის სპირალზე თავსდება, გადააადგილებს მანათობელ ნივთიერება DAOTA-M2-ს, რაც სინათლის იმაზე უფრო სწრაფად ჩაბნელებას იწვევს, ვიდრე ეს ქიმიური ნივთიერების ადგილზე დარჩენის შემთხვევაში მოხდებოდა. ამ მეთოდის გამოყენებით, ჯგუფმა გამოავლინა ორი ცილა, სახელად ჰელიკაზები, რომლებმაც ოთხსპირალიანი დნმ-ის სპირალები ერთმანეთისგან გამოაცალკევა და მათი დაშლის პროცესს მისცა იმპულსი.
მკვლევრებმა ასევე გამოავლინეს სხვა მოლეკულები, რომლებიც დნმ-ს ბოჭავს; ამ მოლეკულურ ურთიერთქმედებათა სამომავლო კვლევები მეცნიერებს შეიძლება დაეხმაროს ისეთი პრეპარატების შექმნაში, რომლებიც ასეთ დნმ-ს შებოჭავენ.
„მრავალი მეცნიერია დაინტერესებული G-კვადრუპლექსების შემბოჭველი მოლეკულების შესაძლებლობებით, რაც პოტენციური პრეპარატი უნდა გახდეს ისეთი დაავადებების სამკურნალოდ, როგორიც არის კიბო. ჩვენი მეთოდი ამ პოტენციურ პრეპარატთა პროგრესში დაგვეხმარება“, — ამბობს ლონდონის საიმპერატორო კოლეჯის სამედიცინო არაორგანული ქიმიის პროფესორი რამონ ვილარი.
კვლევა ჟურნალ Nature Communications-ში გამოქვეყნდა.
მომზადებულია Live Science-ის მიხედვით.
