გაერთიანებული სამეფოს მეტეოროლოგიურ სამსახურს გამოცემული აქვს „ჭექა-ქუხილის ყვითელი გაფრთხილებები“, რომლებშიც წარმოჩენილია ხშირი ჭექა-ქუხილის პოტენციური საფრთხეები.
მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანისთვის მეხის დაცემის შანსი მცირეა, მაინც მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, როგორ ვიყოთ ამ მოვლენის დროს უსაფრთხოდ. ყოველწლიურად, მსოფლიოში მეხის დაცემის შედეგად 24 000 ადამიანი იღუპება, 240 000 კი სხეულის დაზიანებებს იღებს.
ჭექა-ქუხილის უსაფრთხოების საბაზისო ნორმები უმეტესობამ იცის; მაგალითად, რომ არ უნდა შევეფაროთ ხის ქვეშ ან არ უნდა დავდგეთ ფანჯარასთან ახლოს, არ ვისაუბროთ ხაზის ტელეფონით (მობილური უსაფრთხოა).
თუმცა, იცოდით, რომ ჭექა-ქუხილის დროს უნდა მოერიდოთ შხაპის მიღებას, აბაზანას ან ჭურჭლის დარეცხვას?
იმისათვის, რათა გაიგოთ, რატომ, პირველ რიგში საჭიროა, ცოტა რამ ვიცოდეთ ჭექა-ქუხილისა და მეხის მოქმედების შესახებ. ბრიტანეთის ნოტინგემ-ტრენტის უნივერსიტეტის ფიზიკოსი, ჯეიმს როულინგსი გამოცემა The Conversation-ში გამოქვეყნებულ წერილში დეტალურად გვიყვება, რა საფრთხეს შეიცავს ჭექა-ქუხილი ჩვენთვის და როგორ ავიცილოთ ისინი თავიდან.
ორი ძირითადი ელემენტი, რაც ჭექა-ქუხილის წარმოსაქმნელადაა საჭირო, არის: ტენი და აღმავალი თბილი ჰაერი, რაც ძირითადად ზაფხულისთვისაა დამახასიათებელი. მაღალი ტემპერატურა და ტენიანობა დიდი ოდენობით ტენიან ჰაერს წარმოქმნის, რომელიც ატმოსფეროში ადის და სადაც შეუძლია ჭექა-ქუხილის წარმოქმნა.
ღრუბლები წყლის მილიონობით ციცქნა წვეთს შეიცავს; მათ შორის ურთიერთქმედება ელვას წარმოქმნის. ზევით აღმავალი წყლის წვეთები დაბლა მომდინარე ყინულის წვეთებს ეჯახება, უარყოფით მუხტს გადასცემს და თავად დადებითი მუხტის ამარა რჩებიან.
ჭექა-ქუხილში, ღრუბლები ვან დე გრააფის უზარმაზარი გენერატორებივით მოქმედებს, ერთმანეთისგან აცალკევებს დადებით და უარყოფით მუხტებს და წარმოქმნის ღრუბლებს შიგნით მუხტების მასიურ განცალკევებას.
დედამიწის თავზე მოძრაობისას, ჭექა-ქუხილის ღრუბლები მიწაზე უარყოფით მუხტს წარმოქმნიან; სწორედ ეს იზიდავს ელვას მიწაზე დარტყმისკენ. ჭექა-ქუხილს საკუთარი მუხტების დაბალანსება სურს და ამას დადებით და უარყოფით მუხტებს შორის განმუხტვით აკეთებს.
ამ განმუხტვის გზა ძირითადად მინიმალურად წინააღმდეგობრივია და შესაბამისად, მეხის დაცემის ყველაზე დიდი შანსი აქვთ უფრო გამტარ საგნებს (ლითონებს).
ყველაზე სასარგებლო რჩევა ჭექა-ქუხილის დროს არის: შედით დახურულ შენობაში. თუმცა, ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ მეხისგან იქაც ბოლომდე დაცული ხართ. არსებობს გარკვეული აქტივობები დახურულ შენობაში, რომლებიც თითქმის ისეთივე სარისკოა, როგორც ჭექა-ქუხილში გარეთ დგომა.
თუ გარეთ სადმე აბაზანაში არ ზიხართ ან არ გაწვიმთ, მეხის დაცემის შანსი უკიდურესად დაბალია. მაგრამ თუ მეხი თქვენს სახლს დაეცემა, ელექტროენერგია შეიძლება მიწისკენ მინიმალური წინააღმდეგობის გზას გაუყვეს.
ლითონის მავთულები ან წყლის მილები ელექტროდენს მიწისკენ გაყოლის მოსახერხებელ, გამტარ გზას სთავაზობს.
შხაპი ორივე ამ ფაქტორს უზრუნველყოფს (წყალი და ლითონი), რის გამოც, ის ელექტროდენის გავლისთვის იდეალური გზაა.
აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი მოქალაქეებს მკაცრად ურჩევს, მეხის დაცემის რისკის შესამცირებლად, ჭექა-ქუხილის დროს თავი აარიდონ წყალთან ყოველგვარ საქმიანობას, მათ შორის რეცხვას.
ჭექა-ქუხილის დროს არსებობს სხვა რისკებიც. შეიძლება ვერც იფიქროთ, მაგრამ ერთ-ერთია ბეტონის კედელზე მიყრდნობა. მიუხედავად იმისა, რომ თავად ბეტონი ელექტროგამტარი არ არის, მასში ჩაშენებულია ლითონის არმატურა, რომელშიც შეიძლება მეხმა გაიაროს.
ასევე მოერიდეთ დენის წყაროში ჩართული ნებისმიერი რამის გამოყენებას (კომპიუტერი, ტელევიზორი, სარეცხი მანქანა და ა. შ.), რადგან ნებისმიერი მათგანი შეიძლება მეხისთვის გამტარი აღმოჩნდეს.
როგორც წესი, თუ ქუხილის ხმა გესმით, მაშინ ელვასთან საკმარისად ახლოს ხართ, რომ მეხი მოგწვდეთ, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ არ წვიმს.
ელვა შეიძლება წარმოიქმნას მისი მშობელი შტორმისგან 16 კმ მანძილზეც კი.
ბოლო ქუხილიდან დაახლოებით საათ-ნახევრის შემდეგ, შეგიძლიათ შხაპის მიღება მშვიდად გააგრძელოთ. როგორც წესი, ჭექა-ქუხილს დიდი ელვის შენახვა ბოლოსკენ სჩვევია…
მომზადებულია The Conversation-ის მიხედვით.
