მე რომ დავიბადე, ჩვენი ქალაქი უკვე ნისლში იყო გახვეული. ნისლი ისეთი სქელი იყო, ხელისგაწვდენაზე არაფერი ჩანდა. ბავშვები ნისლის გუნდებს ვაკეთებდით და ვგუნდაობდით. ხანდახან ნისლზე ავდიოდით და ზედ დავრბოდით. ნისლში დამალობანას ვთამაშობდით, ვცურავდით და ვყვინთაობდით, თუმცა ეს სასტიკად აკრძალული გვქონდა და ვიღაცის უჩინარი ხელი ნისლიდან ჩამოგვყრიდა, მიგვტყეპავდა და მერე მშობლები კიდევ ცალკე გვტუქსავდნენ. მაგრამ უმთავრესი, რაც დიდხანს თამაშის სურვილს გვიკლავდა, მზე იყო. მზე გვაბრმავებდა და კანს გვისუსხავდა. ამიტომ, საღამოობით, დაისის შემდეგ ნისლზე ავდიოდით. უფროსებისგან ვიცოდით, რომ მზემ თამაშში გართული ბევრი ბავშვი შეიწირა და დაფერფლა. მზე არ გვიყვარდა და გვეშინოდა, რომ სასიკვდილო სხივებს გვესროდა.

როგორც დედის მონაყოლით ვიცი, მისი ახალგაზრდობისას დაწყებულა ჩვენს ქალაქში ნისლიანობა.  ჯერ კანტიკუნტად, იშვიათად ჩდებოდა ხოლმე, რაც ქალაქის მცხოვრებლებს ახალისებდათ და ახარებდათ კიდეც. თანაც, თავიდან ნისლი გამჭვირვალე, ნაზი, ფერადი და სურნელოვანი ფარდა უფრო იყო, ვიდრე ბუნების მოვლენა. გაზაფხულიდან შემოდგომამდე ყოფილა განსაკუთრებულად ლამაზი. ნისლი პირდაპირ მისწრება ყოფილა შეყვარებულთათვის, ქუჩის მეძავებისთვის, მათხოვრებისთვის თუ ქურდბაცაცებისთვის. იმ დროს უეცრად აყვავდებოდნენ ხეები, ყვავილები, ფუტკრები აღარ ინესტრებოდნენ და შეფერილობაც ეცვლებოდათ უცნაური, მომნუსხავი ფერებით. თავისით ამოდიოდნენ და საოცარი სისწრაფით იზრდებოდნენ ჩვენი ბუნებისთვის უცხო, ეგზოტიკური მცენარეები. მცენარეებთან ერთად გაჩნდნენ ფრინველები და ცხოველები, რომლებიც მხოლოდ ტელევიზორში თუ ენახათ. სიყვარულიც განსაკუთრებული ყოფილა მაშინ: ქალსა და კაცს თავგზა ეკარგებოდათ – მხოლოდ სიყვარულზე ფიქრობდნენ და სიყვარულით ცხოვრობდნენ. მარტოხელა, მარტოსული ქალი ან მამაკაცი არ არსებობდა. სიყვარულის გულისთვის ბევრი მკვლელობა და თვითმკვლელობაც მომხდარა. არა, განა იმიტომ, რომ გულგატეხილები, ხელნაკრავები იყვნენ, ან ღალატის ბოროტი შხამი მოქმედებდა – უბრალოდ ადამიანები სიყვარულს ვეღარ უძლებდნენ. და, ან ამიტომ იკლავდნენ თავს, ანდა სიყვარულისგან შეშლილები ცდილობდნენ, რაღაც სხვა რამ, განსაკუთრებული გაეკეთებინათ და მკვლელობებს ჩადიოდნენ. უფრო ხშირად კი, შეყვარებულები ხოცავდნენ ერთმანეთს, ან ერთად ასრულებდნენ სიცოცხლეს – ზოგი საწამლავით, ზოგიერთები შენობებიდან ხტებოდნენ, სხვანი ნავებით გადიოდნენ ზღვაში და უკან აღარ ბრუნდებოდნენ. მაგრამ ყველაზე მეტმა შეყვარებულმა სასიყვარულო სარეცელზე დალია სული – სიყვარულისას.

ხუთი წლის რომ გავხდი, ფეხზე ელექტროსამაჯური გამიკეთეს, ვითომ ნისლში რომ არ დავკარგულიყავი. იმავე წელს წაიყვანეს ჩემი უფროსი ძმაც, რომელიც ათი წლის გახდა. მახსოვს, დედამ მშვიდად გააცილა, მერე ოთახში ჩაიკეტა და მთელი დღე აღარ გამოსულა. დილით კი, ასევე მშვიდად გამოვიდა თავისი ოთახიდან; გაგვიღიმა მე და ჩემს პატარა დას; დაგვაპურა, ტელევიზორი ჩაგვირთო და თვითონ შინიდან წავიდა. დედა საღამოს ხორაგით დატვირთული დაბრუნდა. ისეთი ნუგბარ-ნუგბარები მოიტანა, ჯერაც რომ თვალით არ გვენახა.

მამა არ მახსოვს. დედას ვკითხე რამდენჯერმე, სად არის- მეთქი, და მიპასუხა – გაიზრდები და მიხვდებიო. მამა რომ არსებობდა ამქვეყნად, ტელევიზორიდან ვიცოდი, თორემ არცერთ ჩემს თანატოლს მამა არ ჰყოლია, და მამაკაციც მხოლოდ ტელევიზორში გვყავდა ნანახი. ტელევიზორში გვაჩვენებდნენ ჩვენი ქალაქის მთავრობის ოჯახებს, ცნობილი ადამიანების ცხოვრებას, და ვიცოდით, რომ ბავშვებს მამები ჰყავდათ. დიდ გოგონებს რომ ძმებიც ჰყავდათ, ესეც ტელევიზორიდან ვიცოდით, თორემ ჩვენს ქალაქში არცერთ გოგოს ძმა არ ჰყავდა. არა, თავიდან თითქმის ყველას გვყავდა, მაგრამ მხოლოდ ათ წლამდე ბიჭი. ყველა გოგო შენატროდა მთავრობის შვილებს – გოგონებს, რომელთაც ძმები სულ ჰყავდათ და არა მხოლოდ ათ წლამდე. ჩვენ – გოგონები ვასწრებდით ძმების შეყვარებას, თუნდაც რამდენიმე წლით, და მერე ცოტა ხანი გვენატრებოდნენ კიდეც. მერე, რომ წამოვიზარდეთ, უკვე გვინდოდა ჩვენც გვყოლოდა ძმები.

ერთხელ ძალიან ცუდად გავხდი. არ მახსოვს რა ავადმყოფობა შემეყარა, მაგრამ დედა წამლებს ვერ შოულობდა. მთელი ქალაქის აფთიაქები შემოიარა; ყველა ნაცნობი და ნათესავი შეაწუხა, მაგრამ წამლები ვერ იშოვა. ორი დღე თავით მეჯდა. ტიროდა, მეფერებოდა და ღმერთს ევედრებოდა – მე მომკალი და შვილი გადამირჩინეო. მე კი, სულ უფრო და უფრო ცუდად ვხდებოდი. ერთ დილით დედამ მითხრა – ცოტაც მოითმინე და გიშველიო. ჩაიცვა და სახლიდან გავიდა. მართლაც, ძალიან მალე დაბრუნდა და წამლები მოიტანა. წამლები კი არა, საოცრება იყო. საღამოს ისე გამოვკეთდი, თითქოს ცუდად საერთოდაც არ ვყოფილვარ.

ექვსი წლისამ სკოლაში დავიწყე სიარული. ნისლის გამო ქუჩებში არაფერი ჩანდა და მთელი ქალაქი ობობას ხლართებივით თოკებით იყო დაქსელილი. ბავშვებისთვის უფრო დაბლა იყო გაჭიმული თოკები. უფროსებისთვის კი ზემოდან მიჰყვებოდა თოკები. თოკებზე გზის მანიშნებლები და აბრები იყო ჩამოკიდებული: „სკოლა“, „უნივერსიტეტი“, „სურსათი“, „სასამართლო“, „პოლიცია“… ქალაქში განათებული მხოლოდ ბინები და ეს თოკის გზები იყო. ქალაქში ძალიან ბევრი მანქანა დადიოდა: პოლიციის, სამხედროების, მთავრობის და მათი შვილების. განათებულ მანქანებში, საჭესთან გოგონებიც ისხდნენ და ბიჭებიც. ძირითადად ის ბიჭები, ტელევიზორში რომ ვხედავდით. სხვა ბიჭები ჯერ თვალითაც არ გვენახა – არც მანქანებში და არც ფეხით მოსიარულენი.

ჩვენს ქალაქში მთავრობისა და პოლიციის გარდა თითქმის არავინ მუშაობდა, ამიტომ სასურსათო ბარათებს გვირიგებდნენ. ბავშვები, მასწავლებლები, ექიმები, მეცნიერები თუ დიასახლისები – ყველანი სასურსათო ბარათების ამარა ვიყავით და ყველას ელექტროსამაჯური გვეკეთა. ელექტროსამაჯურები რომ არა, შიმშილით დავიხოცებოდით. გარდა ამისა, ვისაც ელექტროსამაჯური არ ეკეთა, არა მარტო მშიერი დარჩებოდა, არამედ ხალხის მტრად ცხადდებოდა და მკაცრად ისჯებოდა. თუ ბავშვებს არ ეკეთათ სამაჯურები, მაშინ მშობლები ისჯებოდნენ.

რომ წამოვიზარდე და უკვე მაღლა გაბმულ თოკებს ავწვდი, დედამ თავის ოთახში შემიყვანა და მითხრა:

– შენ უკვე დიდი გოგო ხარ. შეიძლება რამე შეგემთხვეს, ამიტომ არ უნდა შეგეშინდეს და არც წინააღმდეგობა გაუწიო.