კომისია მიესალმება 2023 წლის ივნისში მიღებულ ზოგიერთ შესწორებას, ისევე, როგორც 2023 წლის სექტემბრის ცვლილებებს, მაგრამ აღნიშნავს, რომ მნიშვნელოვანი წინა რეკომენდაციები ჯერ არ არის გათვალისწინებული, – ამის შესახებ საერთო სასამართლოების შესახებ ორგანულ კანონში ცვლილებებთან დაკავშირებით ვენეციის კომისიის მიერ გამოქვეყნებულ მოსაზრებაშია ნათქვამი.

„ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის წევრი სახელმწიფოების ვალდებულებებისა და მოვალეობების შესრულების კომიტეტმა (მონიტორინგის კომიტეტი) მოითხოვა ვენეციის კომისიის მოსაზრება საერთო სასამართლოების შესახებ ორგანულ კანონში შეტანილი ცვლილებების შესახებ საქართველოში, რომელიც საქართველოს პარლამენტმა მიიღო 2023 წლის 13 ივნისს. გარდა ამისა, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ ვენეციის კომისიას სთხოვა, შეაფასოს იმავე კანონში ცვლილებების დამატებითი პროექტი, რომელიც მომზადდა 2023 წლის სექტემბერში. იმის გათვალისწინებით, რომ კომისიამ ადრე წარადგინა რეკომენდაციები საერთო სასამართლოების შესახებ ორგანულ კანონთან დაკავშირებით, კომისიამ გადაწყვიტა, შეეფასებინა ეს ცვლილებები შემდგომ ფორმატში, მისი ადრინდელი რეკომენდაციების ფონზე, რომელიც შეჯამებულია მის 2023 წლის 14 მარტის მოსაზრებაში.

ხელისუფლებამ აცნობა კომისიას, რომ განხილული ცვლილებები იყო მხოლოდ გარკვეული პირველი ნაბიჯები სასამართლო რეფორმის გლობალურ სტრატეგიაში და რომ შემდგომი ცვლილებები მოჰყვებოდა. ამ კონტექსტში კომისია მიესალმება 2023 წლის ივნისში მიღებულ ზოგიერთ შესწორებას, ისევე, როგორც 2023 წლის სექტემბრის ცვლილებებს, მაგრამ აღნიშნავს, რომ მნიშვნელოვანი წინა რეკომენდაციები ჯერ არ არის გათვალისწინებული. კომისია მოუწოდებს ხელისუფლებას, გაატარონ რეფორმის სტრატეგია დაუსაბუთებელი შეფერხების გარეშე“, – ნათქვამია ვენეციის კომისიის მოსაზრებაში.

დოკუმენტში ასევე აღნიშნულია, რომ 2023 წლის მარტის დასკვნაში კომისიამ აღნიშნა ხუთი ძირითადი რეკომენდაცია.

„კომისიას სურს, ხაზი გაუსვას პირველი საკვანძო რეკომენდაციის პრიორიტეტს, რომელიც ეხება იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ყოვლისმომცველ რეფორმას. ანალოგიური მოთხოვნა დააწესა ევროკავშირის კომისიამ თავის დასკვნაში საქართველოს მიერ ევროკავშირში გაწევრიანებაზე განცხადებასთან დაკავშირებით. ეს რეკომენდაცია არ იქნა გათვალისწინებული 2023 წლის ივნისის ცვლილებებში ან 2023 წლის სექტემბრის ცვლილებების პროექტში. იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ყოვლისმომცველი რეფორმა ნიშნავს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს არაკეთილსინდისიერების შესახებ მუდმივი ბრალდებების ეფექტურად განხილვას, მისი უფლებამოსილებების, ფუნქციების, გადაწყვეტილების მიღების პროცედურებისა და წევრთა არჩევის წესის გადახედვას. კანონში შეტანილი მცირე ან ტექნიკური ცვლილებები არ დააკმაყოფილებს ამ რეკომენდაციას. რეფორმის პროცესი უნდა იყოს საფუძვლიანი და ინკლუზიური, ყველა შესაბამისი დაინტერესებული მხარის ჩართულობით; მეორე საკვანძო რეკომენდაცია იყო იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ფართო უფლებამოსილების შეზღუდვა მოსამართლეთა გადაყვანის ან მივლინებისას. მიუხედავად შესაბამის დებულებაში შეტანილი ცვლილებისა და შემდგომი ცვლილებების პროექტში, ეს რეკომენდაცია უცვლელი რჩება; მესამე ძირითადი რეკომენდაცია იყო მოსამართლეთა თანამდებობიდან გათავისუფლების პროცედურის გადახედვა. კომისია მიესალმება შესაბამის ცვლილებებს და მიიჩნევს, რომ ეს რეკომენდაცია შესრულებულია; მეოთხე ძირითადი რეკომენდაცია იყო მოსამართლის მიერ „პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის“ პრინციპის დარღვევის გამო მოსამართლის დისციპლინური პასუხისმგებლობის საფუძვლების შეზღუდვა. ეს რეკომენდაცია ნაწილობრივ შესრულდა. თუმცა, 2023 წლის სექტემბრის ცვლილებების პროექტში შეტანილი წინადადებები თუ მიღებული იქნება, ამ რეკომენდაციების საკმარისად შესატყვისი იქნება; მეხუთე ძირითადი რეკომენდაცია ეხებოდა უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებების სავალდებულო ხასიათის გაძლიერებას. ეს რეკომენდაცია ნაწილობრივ შესრულდა და შემდგომი შესწორება შეიძლება განხორციელდეს, რათა ცალსახად ითვალისწინებდეს, რომ იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს უნდა შეესაბამებოდეს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებები, რომლებიც მიღებულ იქნა გასაჩივრების შემდეგ“, – ნათქვამია დოკუმენტში.

ვენეციის კომისიაში აღნიშნავენ, რომ 2023 წლის ივნისის ცვლილებები და 2023 წლის სექტემბრის ცვლილებების პროექტი არ ეხება შემდეგ დარჩენილ რეკომენდაციებს: უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა კანდიდატის ასაკობრივი კრიტერიუმების გამკაცრებას; ჩიხის საწინააღმდეგო მექანიზმის უზენაეს სასამართლოში წარდგენის პროცედურას; კანდიდატების ე.წ. „გადანაწილების“ პროცედურაში კონკრეტული მოთხოვნების (მათ შორის, სპეციალიზაციის) დამატებას; უზენაესი სასამართლოს ხელმძღვანელის უფლებამოსილების შემცირებას.

„2023 წლის ივნისის ცვლილებები ეხებოდა შემდეგ რეკომენდაციებს: იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წევრის გასვლის შეზღუდვა. იმ მომენტის გარკვევა, როდესაც დისციპლინური სამართალწარმოება დაწყებულად უნდა ჩაითვალოს. სასამართლო გადაწყვეტილებების ხელმისაწვდომობის პროცედურის გამარტივება“, – აღნიშნავენ ვენეციის კომისიაში.

ამასთან, დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ ვენეციის კომისია რჩება საქართველოს ხელისუფლებისა და საპარლამენტო ასამბლეის განკარგულებაში, აღნიშნულ საკითხში შემდგომი დახმარებისთვის.