ჩინელმა მეცნიერებმა ღორის ტვინის აქტივობა ცირკულაციის შეწყვეტიდან თითქმის ერთი საათის შემდეგ ხელახლა გააცოცხლეს. ზოგიერთ შემთხვევაში, ფუნქციონირება საათობით შეინარჩუნეს.
მიღწევა წარმოადგენს უზარმაზარ ნაბიჯს იმის გასარკვევად, თუ როგორ მოხდეს თავის ტვინის ფუნქციის აღდგენა პაციენტებში გულის უცაბედად გაჩერების შემდეგ. აღმოჩენა მიუთითებს, რომ ექიმებს შეიძლება დროის უფრო დიდი ფანჯარა მიეცეთ გულის გაჩერების შემდეგ პაციენტის ორგანიზმის წარმატებით გასაცოცხლებლად (რეანიმაცია).
როგორ მოხერხდა? პაციენტის დაუზიანებელი ღვიძლის (ორგანო, რომელსაც სხეული სისხლის გასაწმენდად იყენებს) ჩართვით სიცოცხლის მხარდამჭერ იმ სისტემაში, რომელსაც დროის გასვლის შემდეგ ტვინის გამოსაცოცხლებლად იყენებენ.
გულის უცაბედი გაჩერება სხეულში ბევრ პრობლემას იწვევს, რადგან ამ დროს წყდება სისხლის მიმოქცევა. ამის შედეგად სხეულის ნაწილებში ცირკულირებაში გამოწვეულ ვარდნას იშემიას უწოდებენ და როდესაც ეს თავის ტვინში ხდება, შეიძლება სულ რამდენიმე წუთში გამოიწვიოს სერიოზული, გამოუსწორებელი დაზიანება. სწორედ ამიტომ არის გულის გაჩერების შემდეგ ტვინის გაცოცხლების დროის ფანჯარა ასეთი ხანმოკლე.
ცნობილია, რომ მრავალორგანული იშემია გარკვეულ როლს ასრულებს ტვინის უნარში, აღდგეს გულის გაჩერების შემდეგ, მაგრამ ინდივიდუალური ორგანოები სრულად შესწავლილი არ არის.
ბოლო წლებში, თავის ტვინის დაზიანებათა შესაზღუდად, მეცნიერები მოდელად ღორებს იყენებენ. ჩინეთის სან იატ-სენის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა სიაუშენ ჰეს ხელმძღვანელობით, ღორზე ცდებით გადაწყვიტეს გაერკვიათ ღვიძლის როლი გულის გაჩერებით გამოწვეული იშემიის შემდეგ ტვინის აღდგენაში.
ლაბორატორიაში გაზრდილი 17 ტიბეტური მინიღორის გამოყენებით, ჯგუფმა შეადარა ღვიძლის ჩართულობა სისხლის მიმოქცევის შეჩერებაში. ექსპერიმენტთა ერთ სერიაში, თავის ტვინის 30-წუთიანი იშემიის ქვეშ ღორების ორი ჯგუფი მოაქციეს; ერთ-ერთი ჯგუფი ღვიძლის იშემიის ქვეშაც მოაქციეს, მეორე კი არა. ამასობაში, საკონტროლო ჯგუფს იშემია არ გადაუტანია.
როდესაც ღორებს ევთანაზია გაუკეთეს და მათი თავის ტვინი შეისწავლეს, საკონტროლო ჯგუფს ტვინის ყველაზე ნაკლები დაზიანება ჰქონდა; მაგრამ ჯგუფს, რომელსაც ღვიძლის იშემია არ გადაუტანია, თავის ტვინის მნიშვნელოვნად ნაკლები დაზიანება აღენიშნებოდა, ვიდრე ღვიძლის იშემიის გადატანილ ჯგუფს.
კვლევის შემდეგი ეტაპი მოიცავდა დაუზიანებელი ღვიძლის ჩართვის მცდელობას სიცოცხლის მხარდამჭერ სისტემაში, ევთანაზირებული ღორიდან მთლიანად ამოღებული თავის ტვინის გასაცოცხლებლად. ამ სცენარით ადამიანთა მკურნალობა გამორიცხულია, მაგრამ ასეთი ცდა მეცნიერებს ეხმარება დროის იმ ფანჯრის შესწავლაში, რომელშიც შესაძლებელია ტვინის გაცოცხლება.
სიცოცხლის მხარდამჭერ საბაზისო სისტემებს შორის იყო ხელოვნური გული და ფილტვები, რომლებსაც სითხე ტვინში გადაჰქონდა. ერთ ჯგუფში, ღორის ღვიძლი სისტემაში ჩართეს, რასაც ღვიძლის დახმარებით ტვინის ნორმათერმული აპარატის პერფუზიას უწოდებენ.
პირველ რიგში, ტვინი სიცოცხლის მხარდამჭერ სისტემას შეუერთეს სიცოცხლის მხარდამჭერი პროცედურის დაწყებიდან ათი წუთის შემდეგ. ღვიძლის გარეშე სისტემაში, თავის ტვინში ელექტრული აქტივობა ნახევარ საათში გამოჩნდა, შემდეგ კი თანდათან შესუსტდა.
ჯგუფმა ექსპერიმენტი ჩაატარა სხვადასხვა ვადებზეც — ღვიძლით მხარდაჭერილ სისტემაში ტვინი ჩართო 30-წუთიან, 50-წუთიან, 60-წუთიან და 240-წუთიანი ინტერვალებით. ყველაზე გრძელი ინტერვალი, რომელმაც ყველაზე იმედისმომცემი შედეგი აჩვენა, იყო 50 წუთი სისხლის მიმოქცევის შეჩერების შემდეგ — ტვინმა განაახლა ელექტრული აქტივობა და ეს მდგომარეობა ექვსი საათის განმავლობაში შეინარჩუნა, იქამდე, ვიდრე ექსპერიმენტი არ გამორთეს.
მნიშვნელოვანია, რომ ტვინში, რომელსაც ჟანგბადი 60 წუთის განმავლობაში არ მიეწოდებოდა, აქტივობა მხოლოდ სამი საათით დაბრუნდა და შემდეგ შეწყდა; ეს კი მიუთითებს იმ კრიტიკულ ინტერვალზე, რომელშიც გაცოცხლება შეიძლება წარმატებული იყოს ღვიძლის ფუნქციის დამატებით.
მკვლევართა განცხადებით, ასეთი შედეგები მიუთითებს იმაზე, რომ ღვიძლი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს გულის გაჩერებით გამოწვეულ ტვინის დაზიანების განვითარებაში. აღმოჩენა ახალ გზას უხსნის ტვინის დაზიანების კვლევას და შესაძლოა, არც თუ ისე შორეულ მომავალში, მნიშვნელოვნად გააუმჯობესოს პაციენტთა გადარჩენის მაჩვენებელი.
კვლევა EMBO Molecular Medicine-ში გამოქვეყნდა.
მომზადებულია ScienceAlert-ის მიხედვით.
