დედამიწის ისტორიის ადრეულ ეტაპზე, რაღაც მომენტში, სულ უფრო მზარდად კომპლექსურმა ქიმიურ ნივთიერებათა კრებულმა რაღაც ახალი ხრიკი შეასრულა.
ენერგიის ბიძგით, მათ საკუთარი თავი როგორღაც გარდაქმნეს ენერგიის მწარმოებელ და თვითგამრავლებად უჯრედად. დედამიწის ისტორიის ამ კრიტიკული მომენტის ზუსტი თარიღი მილიარდობით წლიან ისტორიაშია ჩაკარგული.
მეცნიერებას აღმოჩენილი აქვს სიცოცხლის ჯერ კიდევ 4,2-მილიარდ წლიანი მტკიცებულებები, ანუ, როცა პლანეტის წარმოქმნიდან ჯერ მხოლოდ დაახლოებით 250 მილიონი წელიწადი იყო გასული. ციანობაქტერიის უძველესი, განმარხებული მიკრობული „ხალიჩები“, სახელად სტრომატოლიტები 3,7 მილიარდი წლის წინანდელია.
უძველეს ავსტრალიურ ქანებში არის იმის მანიშნებელი იზოტოპური ხელწერები, რომ სიცოცხლე 4,1 მილიარდი წლის წინაც არსებობდა. კანადის მთებში კი აღმოჩენილია 4,28 მილიარდი წლის წინანდელი ძაფოვანი სტრუქტურები, რომლებიც შეიძლება ბიოლოგიური წარმოშობის იყოს.
მეცნიერთა ნაწილი გენეტიკას იკვლევს, რათა დაადგინონ, როგორი იყო დედამიწის პირველი სიცოცხლე. იყენებენ ბოლო უნივერსალური საერთო წინაპრის (LUCA) კონცეფციას, რათა დაადგინონ სიცოცხლის ტრაექტორია.
LUCA ჰიპოთეზური წინაპარი უჯრედია, რომელიც ბაქტერიების, არქეებისა და ევკარიოტების წინამორბედი იყო. LUCA სულ მცირე 3,6 მილიარდი წლისაა და შესაძლოა, უფრო ძველი, 4,3 მილიარდი წლისაც.
დედამიწის ყველაზე ადრეული სიცოცხლის მტკიცებულებათა შესახებ ჯერ კიდევ ბევრი სამეცნიერო დისკუსიაა. სიცოცხლის გამოჩენის ზუსტი ქრონოლოგია ჯერ კიდევ დებატების საგანია.
თუმცა, მიუხედავად ქრონოლოგიის შესახებ არსებული კითხვებისა, ერთი რამ სულ უფრო აშკარა ხდება — ის სწრაფად მოხდა, პლანეტის წარმოქმნიდან არც თუ ისე დიდი ხნის შემდეგ.
ახალ კვლევაში, ამერიკელმა ასტრონომმა დევიდ კიპინგმა შეისწავლა დედამიწაზე და დედამიწის მსგავს პლანეტებზე სწრაფი აბიოგენეზის მტკიცებულებები.
„პირველად ისტორიაში, ოფიციალურად გვაქვს მყარი მტკიცებულება, რომელიც მხარს უჭერს ჰიპოთეზას, რომლის მიხედვითაც, სიცოცხლე სწრაფად აღმოცენდება დედამიწის მსგავს გარემო პირობებში. სიცოცხლის ადრეული დასაწყისი გულუბრყვილოდ მიუთითებს, რომ აბიოგენეზი სწრაფი პროცესია დედამიწის მსგავს პლანეტებზე“, — ამბობს კიპინგი.
თუმცა, როგორც იგი აღნიშნავს, თუკი ევოლუციას დაახლოებით 4 მილიარდი წელიწადი სჭირდება ჩვენი მსგავსი გონიერი სიცოცხლის ფორმის წარმოსაქმნელად, გამოდის, რომ დედამიწის ბიოსფეროს შეზღუდული სიცოცხლის ხანგრძლივობა საჭიროებს ჩვენი გამოჩენის ადრეულ დასაწყისს — სუსტი ანთროპული პრინციპის მაგალითი.
სუსტი ანთროპული პრინციპის თანახმად, ჩვენი პლანეტა რომ გონიერი სიცოცხლისთვის შეუფერებელი იყოს, ჩვენ აქ არ ვიქნებოდით. ანთროპული პრინციპის იდეა 1970-იან წლებში შემოიტანა ასტრონომმა ბრენდონ კარტერმა, რომელიც ამბობდა, რომ საქმეში შემთხვევითობა არაა ჩართული და არსებითად, არ არსებობს მიზეზი, რათა ვიკითხოთ, რატომ ვართ აქ.
თუმცა, ამ ყველაფერში ჩართულია გარკვეული დაძაბულობა. არსებობს აშკარა შეუსაბამობა სიცოცხლის ადრეულ გამოჩენასა და იმ დროს შორის, რაც მას გონიერი სიცოცხლის, ანუ ჩვენი წარმოქმნისთვის დასჭირდა. ახდენს თუ არა ჩვენი, როგორც გონიერი დამკვირვებლების არსებობა მიკერძოებას ჩვენს გაგებაში აბიოგენეზის დაწყების დროის შესახებ?
აქ უფრო კონკრეტული პრობლემაც არსებობს. დედამიწის მსგავს პლანეტებზე, თუკი ისინი არსებობს, იქაც ასეთი დროის ჩარჩოა? ამ პლანეტებზე სიცოცხლე ადრეულ ეტაპზე აღმოცენდება? არის თუ არა იგივე ტრაექტორია აბიოგენეზიდან გონიერი სიცოცხლისკენ?
დედამიწა სიცოცხლისთვის ხელსაყრელი სამუდამოდ ვერ დარჩება. კვლევების თანახმად, დაახლოებით 900 მილიონი წლის შემდეგ, ხანში შესული მზე მას უსიცოცხლოს გახდის. იმ დროს მზე 10 პროცენტით უფრო კაშკაშა იქნება და დედამიწაზე სიცოცხლისთვის ხელსაყრელი გარემო ვეღარ იქნება.
ეს კი იმას ნიშნავს, რომ სიცოცხლე პლანეტის წარმოქმნიდან მალევე უნდა აღმოცენებულიყო, რათა იქამდე მოესწროს გონიერი სიცოცხლის ჩამოყალიბება, ვიდრე პლანეტა სიცოცხლისთვის არახელსაყრელი გახდება, თუკი მაგალითად დედამიწას ავიღებთ.
„ამ სურათში, სიცოცხლე 3,6 ± 0,8 მილიარდი წლის წინ უნდა დაწყებულიყო, თორემ დღეს ჩვენ აქ არ ვიქნებოდით და ვერც ამაზე ვისაუბრებდით. აქედან გამომდინარე, 3,7 მილიარდი წლის წინანდელი სიცოცხლის კვალის აღმოჩენა გასაკვირი არ არის“, — ამბობს კიპინგი და გულისხმობს დედამიწის უძველეს, 3,7 მილიარდი წლის წინანდელ მიკრონამარხებს.
იმის დასადგენად, თუ როდის გამოჩნდა დედამიწაზე სიცოცხლე, კიპინგი ბაიესის ანალიზებს იყენებს. 3,7 მილიარდი წლის მიკრონამარხებზე ჩატარებულ წინა კვლევაში, სწრაფი აბიოგენეზის სასარგებლოდ მან 3:1 შანსი მიიღო. უძველეს ქანებში ნახშირბადის პროპორციის მტკიცებულება 9:1 შანსია სწრაფი აბიოგენეზის სასარგებლოდ. 10:1 პროპორცია ძლიერ მტკიცებულებად მიიჩნევა, ამის ქვემოთ ნებისმიერი კი არა.
ბაიესის ანალიზებს ახალ შედეგებამდე მივყავართ, რადგან ვლინდება ახალი მტკიცებულებები. მისი უახლესი კვლევები მხედველობაში იღებს უახლეს აღმოჩენებს LUCA-ს შესახებ, რომლებიც ამბობს, რომ ის ჯერ კიდევ 4,2 მილიარდი წლის წინ არსებობდა.
„თუმცა, უახლესი შედეგები 4,2 მილიარდი წლის LUCA-ს შესახებ, პირველად აჭარბებს შანსების ზღვარს (ნომინალურად 13:1). პირველად ისტორიაში, ჩვენ ოფიციალურად გვაქვს ძლიერი მტკიცებულება, რომელიც მხარს უჭერს ჰიპოთეზას, რომლის მიხედვითაც, სიცოცხლე სწრაფად აღმოცენდება დედამიწის მსგავს გარემოში“, — წერს კიპინგი.
მისი განცხადებით, სინამდვილეში, შანსების თანაფარდობა 10:1-ზე მეტია ყველა შესაძლო მნიშვნელობისთვის ბიოსფეროს სიცოცხლის ხანგრძლივობის და უძველესი ცივილიზაციების სპეკულაციური ჰიპოთეზებისთვის.
როდესაც ის უძველეს ცივილიზაციათა ჰიპოთეზებს ახსენებს, გულისხმობს სილურის ჰიპოთეზას — აზროვნების ექსპერიმენტს, რომელიც ითხოვს იმის დაშვებას, შეუძლია თუ არა მეცნიერებას უძველეს ცივილიზაციათა მტკიცებულების პოვნას, კარბონული პერიოდის (დაიწყო 350 მლნ. წლის წინათ და გრძელდებოდა 75 მლნ. წელს)
დასკვნის სახით, კიპინგი აზუსტებს, რომ მისი ანალიზები ეფუძნება დედამიწაზე სიცოცხლის აღმოცენებას და არა პანსპერმიას. ასევე გამოყოფს რამდენიმე დათქმას: LUCA-ს თარიღი ახალი შედეგია, რომელმაც შესაძლოა, სამეცნიერო საზოგადოების მხრიდან უფრო ღრმა შემოწმებას ვერ გაუძლოს.
კიპინგი ასევე შეგვახსენებს, რომ ეს ყველაფერი სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ სიცოცხლე და კერძოდ გონიერი სიცოცხლე ძლიერ გავრცელებულია. რამდენადაც ჩვენთვისაა ცნობილი, დედამიწა იშვიათი პლანეტაა და შესაძლოა, სხვა პლანეტებზე სიცოცხლისათვის ხელსაყრელი პირობების პერიოდი გაცილებით ხანმოკლე იყოს, ვიდრე დედამიწაზე.
მსგავსი კვლევები ყოველთვის გარკვეულწილად შეზღუდულია. ხელთ გვაქვს სიცოცხლის შესახებ მხოლოდ ერთი მონაცემი — ჩვენი პლანეტა. თუკი ვიპოვით უძველესი სიცოცხლის კვალს მარსზე, სიცოცხლეს რომელიმე ოკეანურ მთვარეზე ან ეგზოპლანეტაზე, ჩვენი აზროვნება შეიცვლება.
კვლევა ჟურნალ Astrobiology-ში გამოქვეყნდა.
მომზადებულია Universe Today-ის მიხედვით.
