თანდათან საღამოვდება. ბავშვები ნანასთან ერთად კენჭებს აგროვებენ. ეს ნანას გატაცებაა: სერდოლიკი, ქარვა, საფირონი. ნანა ეძებს მეტ-ნაკლებად ძვირფას ქვებს, რომლებიც საბოლოოდ ძვირფასი ქვები არ აღმოჩნდება. ძვირფასი ქვები ზღვაში არ იპოვება, ზღვაში მხოლოდ ნიჟარებია.
საღამოობით მტოვებს გახევების განცდა. ერთმა ფსიქოლოგმა აღმოაჩინა, რომ დიდი ქალაქის მკვიდრთ შინაგანი გახევება ემართებათ. ეს არის ეგრეთწოდებული ფრუსტრაცია, განურჩევლობა ყოველივეს მიმართ, როცა რაიმეს გახსენებას ვაპირებ, მახსენდება ჩემი თავი თბილისში, ჩემსავე სამსახურში. მე ვდგავარ ფანჯარასთან და გადავყურებ მუზეუმის ეზოს. მაღალი ფანჯრის მინის ტიხარს მიღმა მოჩანს ტალავერი, ტალავერთან მოხუცი დამლაგებელი ქალი დაწრიალებს. მოაქვს ხალიჩა და ეზოში ქვაფენილზე აფენს. მერე იხელთებს შლანგს და რეცხავს ხალიჩას. წყალი ნაკადულებად მიუყვება დამრეც ქვაფენილს. ხალიჩასთან მოდის მძღოლი. მძღოლი ახალგაზრდა ბიჭია. მძღოლი და დამლაგებელი ქალი საუბრობენ, მერე იცინიან. მათი სიცილი არ აღწევს ჩემამდე, მხოლოდ საიდანღაც, სხვა ეზოდან მექანიკური ხერხის მონოტონური ხმა ისმის. სად აღარ ვმუშაობდი და ნაშუადღევს სამსახურის ოთახში ყოველთვის ამ ხერხის ძილისმომგვრელი ხმა ჩამესმოდა…
გახევება მტოვებს და ბავშვებთან ერთად გავყურებ ზღვაზე მზის ჩასვლას. ზღვა ჰგავს ცარიელ უდაბნოს და მიუხედავად ამისა, მტოვებს გახევება და ერთი პოეტის ლექსი მახსენდება, თუმცა კი არ მახსენდება, ერთხელ, დიდი ხნის წინათ ამეკვიატა და იმის მერე რატომღაც აღარ მშორდება:
მზე დადგა ზღვაზე, როგორც ირემი,
ალანდა რქები ტალღების ბროლში,
როგორც ქალები ატყორცნილები,
ალვები დგანან სამეგრელოში.
ამ ლექსის გახსენებისას ყოველთვის ვცდილობ წარმოვიდგინო ჰაერში ატყორცნილი ქალები, წარმოსახვას ვძაბავ და ვხედავ მომრგვალებულ პლასტიურ ფორმებს, რომლებიც შორეულად მოლივლივე ალვების ასოციაციას იწვევენ.
ნანას აქვს იშვიათი უნარი – უცნაურ, იქნებ ოდიოზურ ადამიანებს გამოელაპარაკოს. საღამოობით ნაპირზე ყოველთვის ჩამოდის სახემოქურუხებული ქალი, რომელსაც ხელში მომცრო ვიდეოაპარატი უჭირავს და იღებს მზის ჩასვლას. ეს ქალი გაქვავებული დგას, მხოლოდ ოდნავ ამოძრავებს მარჯვენა ხელში ჩაბღუჯულ აპარატს, რათა მთელი დასალიერი მოიცვას. “ჩემი აპარატი წითელ ფერს არ იღებს” – ამბობს ხმადაბლა ქალი. ქალი საერთოდ ხმადაბლა ლაპარაკობს, ნანაც ხმადაბლა ელაპარაკება, ისე, რომ მე არ მესმის. მოგვიანებით კი მიყვება: ეს ქალი თურმე მთელი ცხოვრება საჯარო ბიბლიოთეკაში მუშაობდა, ქმარი ტრაგიკულად დაეღუპა, ქალიშვილმა კი მიატოვა და უცხოეთში წავიდა. ახლა მარტო ცხოვრობს და მოწაფეებს ამზადებს, მგონი გერმანული ენის გაკვეთილებს უტარებს.
დაღამდა. შორს მწვანე კონცხია, იმის იქით ბათუმი. ბათუმის პორტში ერთი დიდი გემი დგას და მისი სინათლე ზღვაში ირეკლება. ყოველივე ეს წერტილივით აღწევს ჩემამდე. “მამი, მშია” – მეუბნება მარიამი. ელნათურებიან გზისპირს გავივლით და კაფე-ბარში შევდივართ. ოფიციანტ ქალს ველოდებით, მაგიდაზე ლიმონათის ბოთლი და ჭიქა დგას. მარიამი ბოთლს ხსნის, შემთხვევით წაკრავს ხელს ჭიქას, რომელიც ძირს ეცემა და ტყდება. ვიცი, რომ არ უნდა გავუწყრე, მაგრამ მაინც ვუწყრები. არ უნდა გავუწყრე, რადგან ასეთი რამ არავის სურს, ყოველთვის შემთხვევით ხდება. ასე მემართებოდა მეც, როცა ბავშვი ვიყავი და მეც მიწყრებოდნენ, იცოდნენ, რომ არ უნდა გამწყრომოდნენ, მაგრამ მაინც მიწყრებოდნენ, ალბათ იმიტომ, რომ ეს როლი ვიღაცას მუდმივად უნდა შეესრულებინა. მე მინდა ვუთხრა მარიამს, რომ ის არაფერში არ არის დამნაშავე, ვატყობ როგორი მოწყენილობა იპყრობს მას და ვაპირებ კიდეც ამის თქმას, მაგრამ მაინც გაწყრომას განვაგრძობ და ვეუბნები, რომ ჯერ ჩემთვის უნდა ეკითხა ყველაფერი და მერე ემოქმედა და მახსენდება, ისინი, ვინც მე მიწყრებოდნენ, აღარ არიან, აღარ არიან უკვე დაღამებული, მაგრამ ჯერ კიდევ იმ წითელი დასალიერის მიღმაც კი, რომელიც კაფე-ბარის გარეთ, ზღვის თავზე ანთია. იმ ზღვის თავზე, რომლისკენაც მე ვიყურები; მიწყრებოდა მამაჩემი, რომელიც ახლა აქ არ არის, არც სხვაგან არის სადმე და მე ისევ გავცქერი წითელ დასალიერს და ზღვაზე მოთამაშე ანარეკლებს და ვფიქრობ, რომ მათ მიღმაც უკვე გარდასულთაგან არავინ აღარ უნდა იყოს.
ბარიდან გამოსულები ნელ-ნელა მივუყვებით ელნათურებით განათებულ სანაპიროს. მარიამი დუმს, მეც ვდუმვარ, არ აეწყო ჩვენი ურთიერთობა. ზღვისპირა ბულვარზე ბევრი ხალხი მოძრაობს. მაღალსკამებიან ბარს ჩავუვლით, ერთხანს ვფიქრობ, შევიდე თუ არა ამ ბარში, მერე გადაწყვეტილებას ვიღებ, მარიამს ვთხოვ, რომ აქვე დამელოდოს და ბარში შევდივარ. მარიამმა იცის რატომ შევდივარ ბარში, მაგრამ რადგან ნაწყენია, არ აპროტესტებს, დგას ქუჩაში, ხალხის შუაგულში და მიყურებს, როგორ ვჯდები მაღალ სკამზე და ბარმენს სასმელს ვუკვეთავ. მე სკამზე წამომჯდარი ვსვამ ვისკის და ბარის ღია კარიდან ვუყურებ მარიამს, ჩემს ცხრა წლის გოგონას. და მე ვფიქრობ უეცრად იმაზე, რომ ის ჩემია. მარიამი გრძნობს ყოველივე ამას, ხალხის ნაკადში დგას და უკვე სულ ოდნავ მიღიმის. ჩვენ ერთმანეთს თვალებში ვუყურებთ, დიდხანს ვუყურებთ, მოძრავი ხალხის ნაკადი ზოგჯერ უხეშად ეჯახება მარიამს, თითქოს უნდა, რომ წაიყოლოს, მარიამი წაიბორძიკებს და მერე ისევ სწორდება, ინარჩუნებს წონასწორობას და ჩემკენ იყურება. .….….………
შუაღამისას მეღვიძება და პირველივე წუთებიდან ვგრძნობ, რომ მეწყება ჩემი მტანჯველი უძილობა. ჩემებს სძინავთ. მე შორეულმა ფორიაქის ხმამ გამაღვიძა და ეს ხმა თანდათან უფრო მიახლოვდება. არა, ეს ხმა კი არ არის, ფუსფუსია, მრავალი ადამიანის მშფოთვარე ფუსფუსი, შეძრწუნებული ფუსფუსი. ამ ფორიაქის ფონზე ერთი ისტერიული ხმა იკვეთება: “რა უქენით, ბიჭო, კაცს, თქვენი დედა… რა უქენით, ბიჭოო” საწოლიდან ვდგები და ფანჯრიდან ვიყურები. გინება ეზოს გვერდით ასვეტილი სასტუმროს ეზოდან აღწევს, გადაღმა მხარეს რაღაც ხდება. “რა უქენით, ბიჭო, რა უქენით, მე თქვენი დედა……” ეტყობა ოდნავ განათებულ სიბნელეში ბევრი ხალხი მოძრაობს, ისმის ქშენის, სასოწარკვეთილი ღნავილის სუსტი ხმები, ყველაფერი ერთმანეთში ირევა და ილუფხება. მერე თანდათან უფრო შორიდან აღწევს “რა უქენით, თქვენი დედა … მთვრალები თანდათან შორდებიან ჩხუბის ადგილს და მათი ღამეში გაბნეული ისტერიული ხმები უფრო და უფრო იბნევა და იფანტება.
ზღვა ღელავს, ზღვა განურჩეველია ყველას მიმართ. ოთახში ვწევარ და მთელი არსებით ვგრძნობ მის სიახლოვეს. ჩემამდე მხოლოდ ტალღების დგაფუნი კი არ აღწევს, არამედ აღწევს ის უცნაური ბგერები, რომელსაც ზღვა ყოველწამიერად გამოსცემს. ის ცოცხალი არსებასავით არის, მოძრაობს და ფშვინავს, ღამეულ ხმებს აბნევს სანაპიროზე. ზღვა ახლა ღამის და დღის მიჯნაზე დგას და ქამელეონივით იცვლის ფერს. ოთახის კედელზე სიწითლე ირეკლება და მეც ნელ-ნელა მეხუჭება თვალი.
გათენებისას ისევ მზეა და ლურჯი ზღვა. კატერები და მოტოციკლეტები ისევ თავგამეტებით სერავენ ტალღებს. მე ისევ ვფიქრობ იმას, რასაც აქამდე ვფიქრობდი: ეს ადამიანები ალბათ არასდროს არ შეხვდებოდნენ ერთმანეთს, რომ არ ყოფილიყო ამქვეყნად ზღვა. განვლილი ღამე ალბათ უკვე აღარავის ახსენდება, რადგან სინათლეზე ქრება ღამის ვნებანი და იბადება დღის სურვილები.
კიდევ ერთხელ შევცურავ ზღვაში და თითქმის ნიშნულამდე ვაღწევ, მაგრამ რატომღაც ვერაფერს ვგრძნობ, დაღლილობის გარდა. ბავშვები და ნანა კაფე-ბარში სადილობენ. მე ქვიშაზე დაფენილ ჭილობზე ვწვები და ვფიქრობ: ეს ადამიანები არასდროს არ შეხვდებოდნენ ერთმანეთს, რომ არ ყოფილიყო ზღვა, თუმცა ისინი ერთმანეთის მიმართ საკმაოდ გულგრილნი არიან. ისინი ათვალიერებენ ერთმანეთს, მაგრამ ეს თვალიერება ცივი ცნობისმოყვარეობის ფარგლებს არ სცილდება.
ნაშუადღევს პლიაჟზე უკვე ტევა არ არის. თითქმის ერთმანეთზე მიბჯენილები წვანან ათასი ჯურის დამსვენებლები და ადგილობრივები. მათ გარემოცვაში ვწევარ, ეს თითქოს უცხო რიტუალია თუ უთქმელი აუცილებლობა, წამიერად იცვლება კადრი: ორმოცდაათიოდე წლის მერე ასეთივე სიმჭიდროვეში ვიწვები ამ, ან სხვა ადამიანებთან ერთად, და ასევე გულგრილად ჩამოიღვრება მზის შუქი ქვებზე, კვიპაროსზე, ხრეშზე თუ ქვით მოკირწყლულ ბილიკებზე. და უეცრად ვხვდები, რომ სხვები ამაზე საერთოდ არ ფიქრობენ, მარტო მე ვფიქრობ და არ უნდა ვიფიქრო. ცის ლაჟვარდში კი კატერს გამობმული პარაშუტი მიქრის, მაგრამ კატერს ძრავა ეთიშება და პარაშუტში თავშერგული კაცი ნელ-ნელა ეშვება ტალღებზე.