მელიშას შეგნებულად არ ვპასუხობდი, ვიცოდი, ერთი თუ ავყე, მერე აღარ შემეშვება, ათასნაირ კითხვას დამაყრის. მერე, რომც მოინდომო, ამისი კლანჭებიდან თავს ვეღარ დაიხსნი. ვიცოდი, მელიშას ძალიან ვუყვარვარ, თუმცა მე იგი მეჯავრებოდა, დასანახავად მეზარებოდა, არ ვიცი რატომ, მაგრამ არ მომწონდა ეგეთი ტიპები. ერთხელ ერთი ამბავი მოხდა. მაგას რომ ძაან ვუყვარდი, მაშინ შევიტყვე. ჩვენი ქალაქის მახლობლად ერთი მიყრუებული სოფელი იყო. იმ სოფელში ას წელს გადაცილებული ჩემი სეხნია ცხოვრობდა. ერთ დღეს ჭირი მოგჭამათ ამ წუთისოფელს ტკიპივით შერჩენილმა თაღიმ. სამწვადის მუშტართაგან ვიღაცას გაუგია ეს ამბავი და თანამესუფრისთვის უთქვამს თაღი მოკვდაო. ამ დროს თურმე მელიშა ახლოში ტრიალებდა და ამ საუბრისთვის ყური მოუკრავს. როგორ თუ თაღი მოკვდაო, მთელი ხმით უკივლია: „ვაიმე, ღმერთო, თაღი მომკვდარა! ვაი ბედკრულო მელიშა, ვაი შეჩემთავმკვდარო!…“ მის წივილ-კივილზე სამწვადის სხვა მუშტრები დაფეთებულან და უკითხავთ, რა მოხდაო? მელიშა კი უფრო ხმამაღლა აქვითინებულა: „ამაზე ცუდი რა უნდა მომხდარიყო!? თაღი მომკვდარა. აი ახლა გავიგე, თაღი მოკვდაო!… ძია გურბანშაჰმა რომ გაიგოს გული გაუსკდება საწყალს!…“ ამეებს რომ ამბობდა, თურმე თმებს იგლეჯდა და თავში ხელებს იცემდა. ამბის მომტანი მაშინვე მიმხვდარა, რომ მელიშამ მისი სიტყვები არასწორად გაიგო. მივარდნილა და დაუწყნარებია: „გოგო რა გაყვირებს. გურბანშაჰის ვაჟი კი არა, მეზობელ სოფელში მიხრწნილი ბებერი რო იყო თაღი, ის მომკვდარა! ეგ შენი თაღი კი საღ-სალამათია, გაჩუმდი, ნუღა წივიხარ და ხალხი ნუ შეყარე!“ ასე, რომ მას ჩემს გამო ერთი ვაი-უშველებელი აუტეხავს. ეს ამბავი რომ გავიგე, მის მიმართ გული ცოტა მომილბა, თუმცა უწინდელივით მეჯავრებოდა.
მელიშა რუსეთიდან ახლად რომ დაბრუნდა, ეცადა როგორმე დამიახლოვდეს, შემთხვევას არ უშვებდა, რომ ჩემი ყურადღება მიიპყროს. მე გან-გან დავიარებოდი. ვიცოდი, ერთხელ თუ დავუთმე, მერე ვეღარ მოვიშორებ, როგორც იტყვიან თავზე წამომაჯდება და სამწვადეში თავის მყარ პოზიციებს გაინაღდებს… მართალია, იმ ხანებში სამწვადეში იშვიათად დავდიოდი ხოლმე, მაგრამ მელიშასათვის ეს იშვიათი მიმოსვლაც საკმარისი იყო. არადა მამის სამსახურში ხშირ-ხშირად რატომ უნდა მევლო? მელიშამ იცოდა, უფრო სწორად გრძნობდა, რომ მე მაგას ვერ ვიტან და არ მინდა, აქ იმუშაოს. იცოდა, თუ დროზე საქმე ვერ დაიჭირა, ადრე, თუ გვიან მაგას აქაურობას მოვაშორებ. სამსახურში ახალი მოწყობილი იყო, როცა ამის შესახებ პირშიც ვუთხარი: „სხვა სამუშაო ვერსად ნახე?“ მიპასუხა: „ძია გურბანშაჰმა თავად მიმიღო“. მცირე პაუზის მერე კი მრავალმნიშვნელოვნად შემომღიმილა და დასძინა, „თაღი, დაგენაცვლე, ამით რისი თქმა გინდა, განა მე ცუდი გოგო ვარ?“. თავი გადავაქნიე და იქაურობას მოვცილდი. როგორც ჩანს ამის მერე ჩემდამი რაღაც შიში დასჩემდა, ეგონა, როგორც კი შემთხვევა ჩამივარდება სამსახურიდან გავაგდებინებ. ამიტომაც როგორც კი მნახავდა, ძუკნასავით კუდს მიქიცინებდა, ცდილობდა, რის ფასადაც არ უნდა დაუჯდეს, ჩემი კეთილი განწყობა დაიმსახუროს.
ახლაც აქ რომ მუშაობდა, არ ვიცოდი. მგონი, მასშემდეგ რაც სამწვადე დაიხურა, ვერსად ჩერდებოდა, სამსახურს მალ-მალე იცვლიდა.
-აქაურობა მოგწონს, თაღი?
მხრები ავიჩეჩე, რაც იმას ნიშნავდა, რომ აქ მოსაწონს ვერაფერს ვხედავ.
-შეეჩვევი… შე ბედდათარსულო, ოჯახს რატომ არ მოეკიდე? ქაბირეს დარდმა გადაგიყოლა. ბოლოს კი მარტოდ დარჩი… იმ ქაბირე ძუკნას იოტისოდენა თუ აინტერესებს შენი ავან-ჩავანი?
იგი თავადაც ვერ მიხვდა, რომ ამ ბოლო სიტყვებით ამოქექა ჩემს სულში ნაცარქვეშ მინავლულ-მიმალული ნაკვერჩხალი, გააღვივა იგი და ტკივილი განმიახლა. მართალია, სულის ჭრილობა, რომელსაც ქაბირე ეწოდებოდა, უკვე საკმაოდ მქონდა მოშუშებული, მაგრამ ასეთ წუთებში უნებლიედ ცუდად ვხდებოდი. ჩანს, წლებს ბოლომდე ვერ განეკურნა ჩემს გულში ღრმად გამჯდარი ტკივილი. იმ წუთში უცნაური უმწეობა ვიგრძენი, არ ვიცოდი, რა მეპასუხა ამ უშნო ქალისათვის, ამიტომაც ბოთლი ავიღე და არაყი ჩამოვისხი…
მართლაც, როდისღაც ქაბირე ჩემი ბედკრული ცხოვრების განუყრელი ნაწილი იყო. მე იგი ჯერ კიდევ ბავშობაში – ცამეტი წლისამ პიონერთა ბანაკში რომ გავიცანი, მაშინ შევიყვარე. სულ რაღაც ოთხი დღე ვიყავით ერთად, ერთ ბანაკში. მერე იგი წავიდა. მეც ვეღარ გავძელი უმისოდ და ორი დღის მერე დავტოვე ბანაკი. ჩვენზე ოთხი-ხუთი წლით უფროსი მისი მამიდაშვილი მაჰირე გარმონზე უკრავდა, ბანაკის მუსიკალური ხელმძღვანელი გახლდათ. მგონი შეყვარებული რომ ვიყავი, მიხვდა, გოგონა სასწრაფოდ გააგზავნა სახლში, რადგანაც ქაბირესაც ვევასებოდი, მაჰირა ამასაც გრძნობდა. ვევასებოდიო, რომ ვამბობ, იმას ვგულისხმობ, რომ ერთი-ორჯერ ღიმილზე ღიმილითვე მიპასუხა. თანაც მკითხა, რომელ სკოლაში ვსწავლობ? ფრიადოსანი თუ ხარო? ეს იყო და ეს, მეტი არაფერი. მაგრამ მე ამ მცირე ურთიერთობის შემდეგ ძილი გამიკრთა. რუხ კარავს მიჩერებული ვუსმენდი ჭრიჭინების იდუმალ ხმას, მასზე, მხოლოდ მასზე ვფიქრობდი და მოუთმენლად ველოდებოდი გათენებას, რომ კიდევ ერთხელ შემეხედა მისთვის. ქაბირეს ლამბაქივით დიდრონი თვალები ჰქონდა. მახსოვს,“ვაშლისთვალება“ შევარქვი. პირველ დღეებში, შეხვედრისას, რატომღაც, ეს ფრაზა მახსენდებოდა, რომელსაც ხანმუსა პაპა ხშირად დუდუნებდა ხოლმე: „ვაშლისთვალა, ტანწერწეტა მერანო…“ იმ ოთხი დღის განმავლობაში საკმაოდ შევჩვიე მის სიახლოვეს… ჩვენი შეხვედრიდან მეორე დღეს შემთხვევით ვნახე, კარვის წინ იჯდა და მაჰირას გარმონზე „წეროებს“ უკრავდა, მაშინ მზერა რამდენჯერმე აასხლიტა კლავიშებს და გამიღიმა. .. ამის შემდეგ წლების მანძილზე ჩემდაუნებურად დროგამოშვებით ვღიღინებდი ხოლმე ამ სიმღერას. ზოგჯერ უჩუმრად, გულში მეღიღინებოდა. ასე მეგონა, სხვა სიმღერა ჩემი პირველი სიყვარულისა და ქაბირესადმი ღალატი იქნება-მეთქი. „სულ ცოტა ხანს ცის ტატნობზე შემიჩერდით, წეროებო…“ წლების მანძილზე ვღიღინებდი და ვღიღინებდი… მასთან კი ვერაფერი კავშირი დავამყარე. მის სკოლაშიც მივდიოდი, ქაბირეს ძმას მუზაფარსაც არ ვერიდებოდი, თავზეხელაღებული ბიჭი იყო, რომ გაეგო, შეიძლება მოვეკალი კიდეც. ქაბირე რომ დამინახავდა, გამიღიმებდა და ჩამივლიდა ხოლმე. ენა მებმოდა, მუნჯივით ვიდექი და ვუყურებდი, ვერაფერს ვეუბნებოდი, საერთოდ არ ვიცოდი, რა უნდა მეთქვა… მერე გავიზარდეთ. ვატყობდი, თანდათან გულგრილი ხდებოდა ჩემს მიმართ, შეიძლება, არც იცოდა, რომ გიჟივით მიყვარდა. შეიძლება იცოდა კიდეც და ჩემი უნიათობა აღიზიანებდა. წლები გადიოდა და ზოგჯერ ვხედავდი, რომ ქაბირე სხვა ბიჭებთან დგას, ლაპარაკობს და იცინის, ასეთ წუთებში მეგონა, გულში დანას მიყრიან-თქო. მადა მეკარგებოდა და ყელში ლუკმა არ გადამდიოდა, ლუკმა კი არა და წყალსაც ვერა ვსვამდი. მკვდარივით ვიყავი. საწყალმა დედაჩემმა არ იცოდა, რა მემართებოდა, მიყურებდა და იტანჯებოდა. მას შემდეგ, რაც სკოლა დავამთავრეთ, ქაბირე უცხოსავით ჩამივლიდა ხოლმე, ჩემსკენ არც კი გამოიხედავდა. მე კი მასზე ნატვრით ვაღამებდი და ვათენებდი, ერთი დღეც რომ არ მენახა, ვერ გავძლებდი, ალბათ მოვკვდებოდი. რამდენჯერმე მათთან სახლშიაც კი დავრეკე. ერთხელ ყურმილი მისმა ძმამ აიღო. მე ხმა ვერ დავძარი. მან კი კარგად გამომლანძღა და ყურმილი დამიკიდა… სანამ ჯარში წავიდოდი, ორი დღით ადრე შემთხვევით ქუჩაში შემხვდა. მეგობრებთან ერთად ცოტა გადაკრულში ვიყავი. თავი ვერ შევიკავე და მივესალმე. არც შეიმჩნია, ისე გულგრილად ჩამიარა, გაგიმარჯოსო მითხრა, თუ არა, ისიც ვერ გავიგე. გაბრაზებულმა სინათლის ბოძს მუშტი ისე ვხიე, თითები სულ გადამეყვლიფა. ხელი ისე მტკიოდა, რომ დილამდე ვერ დავიძინე. დილით რომ გავიღვიძე, დასიებული მქონდა, თურმე მესამე თითის საკეცი გამბზარვოდა. ერთი დღის მერე ჯარში წავედი, ციმბირს გადაღმა, ულანუდეში მუშათა ბატალიონში მოვხდი. ბედს ვიწყევლიდი, ქვეყნად ყველას და ყველაფერის ვაგინებდი. თუმცა ქაბირე გულიდან არ ამომიგდია და ასე გულის გულში ნაფერები თან გავიყოლე ჯარში. ბურიატიაში ციოდა, მაგრამ გულს ქაბირეს ხატი მითბობდა… მე რომ ჯარიდან დავბრუნდი, რაიონში არ დამხვდა, იგი კარგა ხნის წინ ბარში თავის ადრეულად დაქვრივებულ დეიდასთან გადასულიყო საცხოვრებლად. ამ უშვილძირო ქალმა მთელი თავისი ავლა-დიდება ქაბირეს უანდერძა, ამიტომ მასთან გაეგზავნათ, რა არის, მადლიერების ნიშნად სნეულ დეიდას უპატრონოსო. იქ სოფლის ფელდშერს მოსწონებია, მაჭანკლები გაუგზავნია და დაუნიშნავს. თურმე იმ უბედურს სახლ-კარიც არ ჰქონია. თანაც ქვრივი დეიდის აწ განსვენებული მეუღლის ნათესავი ყოფილა. ეს ამბავიც იმ დეიდას მოუკვარახჭინებია… სიტყვამ მოიტანა და, შინ არავისთვის მქონდა ნათქვამი, მხოლოდ ჩემმა დაიკომ გულსუმამ იცოდა. მან კი ერთხელ ჩურჩულით მითხრა, „ძამიკო, მამა მაგ ქალს არ მოგაყვანინებს, შენ ალბათ არ გაგიგია და დედამისი ადრე მსუბუქ ყოფაქცევაში ყოფილა შემჩნეული. ეცადე, გულიდან ამოიგდო. ხანმუსამ კიდე რო გაიგოს, მოგკლავს. მაგათ ოჯახს კარგი სახელი არ აქვს. მიმოიხედე, ეცადე, საცოლედ კარგი ოჯახისშვილი ამოირჩიო…“ მისი ამ სიტყვების მერე სულ ჩავნაცრდი, ჩემს თავში ჩავიკეტე. მთელს დღეებს ათასგვარ ფიქრში ვატარებდი. როგორც იტყვიან, სანამ ჭკვიანი ყოყმანობდა, გიჟმა მდინარე გადატოპაო, – ვეტერინარმა დამასწრო და ქაბირე დანიშნა. სინამდვილეში, იმ დროს წესიერი ფიქრის თავიც არ მქონდა, ქაბირე მიყვარდა, მორჩა და გათავდა. ტვინარეულმა თავადაც არ ვიცოდი, რა მინდოდა. ვერაფერს ვიგებდი, გამოშტერებულივით მივაჩერდებოდი ხოლმე თანამოსაუბრეს. ვერასოდეს ვიფიქრებდი, რომ ეს ამბავი ასე დამთავრდებოდა.. გიჟივით მიყვარდა ეგ გოგო… არ ვიცოდი, მასაც ვუყვარდი, თუ არა. ვერ ვკითხე, ვერ გავუბედე. ეს რომ მცოდნოდა, რამეს გავახერხებდი… შემეძლო, ვინმეს ხელით ბარათი გამეგზავნა, მაგრამ მეშინოდა, უარი ეთქვა, გულს ეს მიღადრავდა… კი, მთელი ჩემი უბედურების თავი და თავი ის იყო, რომ მეშინოდა უარი არ მითხრას-მეთქი. ამიტომაც ჩემი ბედი მთლიანად ღმერთს მივანდე… ქაბირე გვიან გათხოვდა. აქ არც ჩამოდიოდა ხოლმე, ერთთავად ბარში – ქვრივ დეიდასთან იყო. თუმცა ქორწილის წინ ამოვიდა რაიონში, ეტყობა საქორწილო სამზადისის გამო. უნივერმაღში ჩვენი მეზობელი ტარიელას რძლის თანაკლასელ სიმუზარს შეხვედრია. სიმუზარს უთქვამს, „თაღი შენს გამო არ ირთავს ცოლს, გაგიჟებით უყვარხარ, რატო მაგას არ გაჰყვები ცოლად?“ მაგას კი ამის პასუხად მიუგია, „მაგას მე რაში ვუნდივარ? სნეული დედის მომვლელად ხომ არ ვჭირდები? ხა-ხა-ხა… წავიდეს თაღიმ კოჭი გააგოროს და ტოლი ნახოსო…“ სიმუზარმა ეს ამბავი ჩემს დას რომ მოუტანა, მე შემთხვევით მოვკარი ყური. არ იცოდნენ, რომ ამ დროს იქვე, გარაჟში ვიყავი, მამაჩემის მანქანას ვუტრიალებდი. ისინი პირდაპირ გარაჟის კართან იდგნენ და იქ მასლაათობდნენ. ეს რომ გავიგე, ლამის გული საგულედან ამომივარდა. იქვე გარაჟის კუთხეში შუშის ნატეხს მოვკარი თვალი. დაუფიქრებლად ვეცი და ვენები გადავისერე. მაგრამ, თურმე სიკვდილი არ მეწერა, ამ დროს მამა შემოვიდა გარაჟში… საწყალმა ისე შეჰკივლა, რომ მისი ხმა ჯერაც ყურებში მაქვს. თუმცა არ დაიბნა, გულსუმის დახმარებით მანქანაში შემჩურთეს და საავადმოყოფოში გამაქანეს. შეშინებულმა გულსუმმა — „ძამიკო, ნუ გეშინია, ნუ გეშიმია!“-ს ძახილით გადასერილ მაჯებზე ისე მომიჭირა ხელები, ქირურგმა როცა ნახა, გაკვირვება ვერ დაფარა, ჩემს დას სისხლდენა თითქმის შეეჩერებინა. მოკლედ, გადამარჩინეს. ორი დღის შემდეგ კი ქაბირე გაათხოვეს… მიუხედავად იმისა, რომ სიმუზარისთვის ნათქვამმა მისმა სიტყვებმა მაგრად შემძრა და ლამის გული ამიყარა, მე მისდამი სიყვარულის ბასრ კლანჭებს თავი მაინც ვერ დავაღწიე.
…მას შემდეგ, რაც მაჯები დავისერე, სამი კვირაც არ გასულა, მამა გარდამეცვალა.
(გაგრძელება იქნება)
აზერბაიჯანულიდან თარგმნა
იმირ მამედლიმ
