ჩვენ გაღმა სოფლელ მთიულებს დათვებს ვეძახდით. ისინი წოპრეებს გვეძახდნენ. წოპრე რას ნიშნავს, არ ვიცი, ვფიქრობ, რომ კარგს არაფერს.
თუ უფროსებს „მაღლა ასახედი“ სასმელი ბლომად ჰქონდათ, მოვიდოდნენ ხასიათზე: გავიდეთო დათვებთან და იქნებ გვასესხონო თითო ვედრო შუქი.
მაინც თენდებოდა უშუქოდ.
მონტიორი გვყავდა ერთი, კუსოკას ეძახდნენ. რა ეტყობოდა კუსოკის? მაღალი, ხმელი კაცი იყო, დინჯი. არ მოვიდოდა სინათლე და ჩვენ, პატარები, სკოლიდან მომავლები, უფროსები, მაღაზიასთან აყუდებულები – როდის მოვა სინათლე, მიშა პაპა? როდის მოვა სინათლე მიშა ძია? გავაბეზრებდით კითხვებით, ის კი დინჯად – მოდისო, გზაშიაო.
გავიზარდე ამასობაში. ახლა ყველაფერია, ხალხი აღარაა ოღონდ.
მე მაინც ველოდები სინათლეს, რომელიც მოდის, გზაშია.
ჯიუტად, მოთმინებით.

იყო ერთი კაცი

იყო ერთი კაცი, ვანო. ყოჩოს ეძახდნენ. კი იყო ყოჩივით, მოიხსნიდა დიდ, მსხვილბალთიან ქამარს, ამოსდებდა მოზრდილ ქვას და ეწეოდა კბილებით. თავის გამოსადებად კი არა, ისე, მუღამის გულისთვის.
მოიყვანა ცოლი და გალექსა ვანუა ყოჩომ:
„ავიღე ვალი , ვითხოვე ქალი , არ გამომადგა , პანჩური ვკარი“ .

რატომ ემდუროდა ცოლს, არ ვიცი, ჩემს ხსოვნაში ტკბილი ქალი იყო.
მოკვდა ყოჩო უცბად, 9 მაისს. მოვიდა დიდი თოვლი, შეკრა გზები. ნამქერს გამოსწრებული, მოკლეპერანგიანი ჭირის მოზიარეები კავკავებდნენ სიცივით. იდო თოვლი თეთრად, თეთრად აყვავებულ ტყემლებზე და ალუბლებზე.
მე კი მიხაროდა, არ მომიწევდა ლექსის წაკითხვა მთელი სოფლის თვალწინ „შინმოუსვლელთა ობელისკზე“, ხმამაღლა, გამოთქმით.
ისევ ვფიქრობ, რა აქვს საერთო ვალის აღებას ცოლის მოყვანასთან? მგონი „ინანებ, არ ინანებს“ ჰგავს.
რომ მოვიყვან, გავიგებ.

იყო ერთიც

და იყო ერთიც, როცა მოიკითხავდი, როგორ ხარო, გპასუხობდა, ამინდივითო. ამინდი როგორი უყვარდა, არ ვიცი, დალევა უყვარდა, ჭუჭყის ხაზებჩამჯდარს, შესიებულსახიანს.
ვიდექით ერთ, ოქტომბრისთვის უჩვეულოდ ცივ დღეს, მე, ცოტნე და ის. ხმაური ისმოდა ქვემოდან. ჩხუბი გვეგონა და მოთქმა იყო. ახალგაზრდა იყო მკვდარი, გულით. რატომ არ წახვედიო დაკრძალვაზე, მკითხა. მეზარებოდა წასვლა მოტრიალედ, ხაშლამის გამო ისედაც წავიდოდა ბევრი. შევუბრუნე კითხვა, შენ რატომღა არ წახვედი-მეთქი? მეშინიაო მკვდრის, ვერ მივდივარო ახლოს.
ვეწეოდით მის უფილტროს, მოვსუტავდი, გავაღვივებდი, დავილაპარაკებდი, დამიქრებოდა. ვაფურთხებდი თუთუნის ნაფლეთებს.
„ისე , ერთხელაც არ დამსიზმრებია ის “ , გვითხრა, როცა მოთქმა მიჩუმდა და ჩვენც მოწევას მოვრჩით, – სიმამრზე ამბობდა, ნაჯახით ჰყავდა მოკლული რუსეთში.

მერე მოკვდა ესეც, მარტო, როცა ზამთარი დაღმართზე დაეშვა.
ამინდი? – დნებოდა თოვლი, გადადიოდა ნიაღვრები…

ჩემეული აღსარება

დილით ან ბინდისას მომიყვანენ შენთან, ღმერთო. ან ალალად გეტყვი, ან დამაფქვევინებ: დავიჭირე-მეთქი სხვის ცოლზე თვალი. დავთოფე-მეთქი სახლში შემოვარდნილი, – არც ვნანობ. გავაკეთებდი უფრო ცუდს, მაგრამ გამბედაობა არ მყოფნიდა და პატიოსნება დავარქვიმეთქი. კარგი იქნებოდა, წელგამართულს მეთქვა შენთვის, რომ არასოდეს გავმხდარვარ სხვისი ცრემლის მიზეზი, მაგრამ იმედს ვუცრუებდი მათ, ჩემი ზნის გამო, ვისაც ვუყვარდი. ამას ვნანობ მხოლოდ. საყვედურიც დამცდებოდა კადნიერი, ვითომდა შენ შენი სიდიდით ჩვენ სიმცირეს ვერ ხედავ. საყვედური, ოღონდ გაბუტული, პატარა ლეკვის წკმუტუნს ჰგავდა.
მერე მივხვდი, ყველაფერში შენი გარევა არ შეიძლებოდა.
უღმერთო გარემოში ვეძებდი პატარა ღმერთს და გპოულობდი, ღვთისნიერ გარემოში კი დიდ ეშმაკს და ვერ ვხვდები, რატომ…
მეტყვი: შენ ცაში მეძებდი, დაგეხედაო თუნდაც მიწისთვის და დამინახავდიო მეც.
შენამდე ადრე მოსვლას არ ვჩივი, პირიქით, მიხარია, იმათი წამოსვლა რომ ვერ ვნახე, ვინც მიყვარდა.
შენც შეიჭმუხნი ჩვენს ყურებაში გადათეთრებულ წარბებს…
მეც ჩამაგდებენ კუპრში და შემინთებენ ცეცხლს, ოღონდ დაბალს, როგორც არც ისე წყალწაღებულს.
ჩაფიქრდები შენც და მიხვდები, რომ არაა საკმარისი მილიონი წელი ადამიანებისთვის შენი და სამყაროს რაობის გასაგებად.
მე კი კუპრში გამთბარს გამიხარდება, ცეცხლზე შეშას რომ არ მიუმატებენ.