ისევ ჩემს ნომერში ვარ. საღამოვდება. ოთახის კუთხეში სინათლეს ვანთებ, გაუხდელად ვწვები და აკუტაგავას ვკითხულობ, დიუსელდორფში აკუტაგავას ვკითხულობ. ეს ის მწერალია, რომელიც ჯერ ცხოვრებისეულ წერტილს მონიშნავს, მერე შედის იმ წერტილში და იწყებს თხრობას. „იდიოტის ცხოვრებაში“ აკუტაგავა წერს, რომ ის ოცი წლის ასაკში ტოკიოში წიგნის ფარდულის მეორე სართულზე იდგა და მის წინ თაროებზე გამოფენილ წიგნების სათაურებს კითხულობდა. ეს იყო არა წიგნები, არამედ თვითონ საუკუნის დასასრული: „ნიცშე, ვერლენი, ძმები გონკურები, დოსტოევსკი, ჰაუპტმანი, ფლობერი…“ მერე საღამოვდება და წიგნები მწუხრში იძირება. მწერალი ზემოდან დაჰყურებს წიგნებს შორის მოსიარულე ადამიანებს და ისინი წერტილებივით პატარა და უმნიშვნელო ეჩვენება, მერე კი ამბობს: „ადამიანის ცხოვრება ბოდლერის ერთ სტრიქონადაც არ ღირს“. ცოტა ხანს კიდევ დგას და მწუხრში ჩაძირული ზემოდან ათვალიერებს საბრალო ადამიანებს.
„იდიოტის ცხოვრება“ აკუტაგავამ 1927 წელს დაწერა. ამ დროს ის ტოკიოში იმყოფებოდა. ეს მისი უკანასკნელი მოთხრობა იყო, ამის შემდეგ თვითმკვლელობით დაასრულა სიცოცხლე და ხელნაწერი მეგობარ მწერალს, კუმე მასაოს დაუტოვა. ყოველივე ამას წიგნის ბოლოს შენიშვნებში ვკითხულობ. მერე წიგნს ვხურავ და გარეთ გასასვლელად ვემზადები. საწვიმარს ვიცვამ. გარეთ უკვე ბინდია და ფართო ქუჩები განათებულია. უკანმოუხედავად მივუყვები გამზირს. კუმე მასაო აქვეყნებს აკუტაგავას „იდიოტის ცხოვრებას“ და ყველა გაოცებულია, ყველას უკვირს ამ მოთხრობის გამოქვეყნება. ეს ტოკიოში მოხდა XX საუკუნის 20 – იან წლებში, მე კი ახლა დიუსელდორფში ვარ, 2018 წელია, XXI საუკუნეა.
წვიმამ გადაიღო. ბისმარკშტრასეზე გამოსული ნელა მივუყვები შებინდებულ ქუჩას. შუა ქალაქში ფართო სკვერია, სადაც მოხუცები ჩამავალი მზის სინათლეს უსხედან. ბავშვები დარბიან ან ველოსიპედებს დააქროლებენ და უფროსების გაფრთხილებას აინუნშიაც არ აგდებენ. ასეა ყველგან და აქაც, რა თქმა უნდა. ერთ ძელსკამზე ორი გერმანელი მაწანწალა ზის. ნალოთავები სახეები აქვთ, კარიკატურებს ჰგვანან. მწუხრში გარშემო ჩამოფენილი გარეგანათება კიდევ უფრო უცხო ელფერს სძენს მიდამოს. ილუმინატორიდან დანახული თვითმფრინავის წითელმაშუქიანი ფრთა მახსენდება, რომელიც მთელი ღამე აპობდა წყვდიადს და მე ვფიქრობ, რომ ძალიან, ძალიან შორს მყოფ წერტილში მომიწია წამოსვლა. ასეთი სიშორე სრულ გაუცხოებას უნდა იწვევდეს, თუმცა მთლად ასე არ არის. ადამიანები აქაც ისევე იქცევიან, როგორც იქ, საიდანაც მე წამოვედი, მაგრამ ეს მხოლოდ ერთი შეხედვით ჩანს. საკმარისია რაიმე ჰკითხო ან რამენაირი ურთიერთობა დაამყარო მათთან, რომ წამსვე შეიგრძნობ სიუცხოვეს.
სუპერმარკეტში შევდივარ და უბრალო ვისკის მომცრო ბოთლს ვიღებ. მინდა სადმე ჩამოღამებულ სკვერში ჩამოვჯდე, მსუბუქი თრობა ვიგრძნო. მგონი, მდინარის სანაპირო აქვეა და მაშინ სანაპიროზე ჩამოვჯდები ნასაღამოვებს, მაგრამ არა, სანაპირო აქ არ არის, აქედან საკმაოდ შორსაა. ამიტომ გზას განვაგრძობ. ირგვლივ უჩვეულო სიწყნარეა. უცნაურია, შემოდგომის საღამოა და ფართო ქუჩებში თითქმის არავინაა. ჰაინრიხ ჰაინეს ხეივანს მივუყვები და აქაც კაცის ჭაჭანება არ არის. აქვე მდინარის ერთი ტოტია, საკმაოდ ფართო შენაკადია და დამდგარ წყალში მაღალი ცაცხვები ირეკლება. მოაჯირთან ხეივნის გაყოლებაზე სკამებია გამწკრივებული, ერთ სკამზე ვჯდები და ბოთლიდანვე ვიყუდებ სასმელს. ვგრძნობ, როგორ მეხსნება მახსოვრობა. ჩემ შიგნით რაღაც მოძრაობს და ისევ სასტუმროს ნომრიდან დანახული მაღალი სახლის ერთ-ერთი ვერანდა თუ აივანი ამოიზიდება. მე მოურიდებლად (ვის უნდა მოვერიდო) შევყურებ აივანზე მოკამათე წყვილს. ცხადია, ეს ჩემს წარმოდგენაში ხდება. მათი არ მერიდება, რადგან მათივე სიშორიდან ჩემი შემჩნევა შეუძლებელია. ისინი ჯერ კამათობენ, მერე კვლავ ნერვიული ჟესტიკულაციით საუბრობენ ან ჩხუბობენ, მერე კი ისევ ახლოს მიდიან ერთმანეთთან და ქვავდებიან. ისინი ერთმანეთს ეკვრიან, თითქოს შეწებებულები დგანან. ასე დგანან, გარინდებულნი და ერთსხეულად ქცეულნი. კაცი მჭიდროდ ეკვრის ქალს. ერთხანს ასე არიან ერთ წერტილში გაქვავებულები, მერე კი შორდებიან და კვლავ გაშმაგებით ებრძვიან ერთმანეთს. ყოველივე ეს ჩემს წარმოდგენაში გაირბენს, რადგან უკვე ნანახი მაქვს და ხელახლა მეორდება ჩემში. ყველაზე უცნაური ის არის, რომ (როგორც უკვე ვთქვი), ყოველივე ამას მე დიუსელდორფის მაღალ შენობებს შორის ჩაჭედილი პატარა ოტელის შეუმჩნეველი ფანჯრიდან ვადევნებ თვალს. უშორეს წერტილს ვაკვირდები და იქ უკიდურესი გაფაციცებით ვამჩნევ მათს მოძრაობას. ვინ არიან ეს ქალი და კაცი, რა აკავშირებს მათ? ალბათ, რომელიღაც კაფე-ბარში გაიცნეს ერთმანეთი, შემდეგ კი მათივე შეხვედრის მუდმივ ადგილად კაცის ბინა იქცა. მათ თვითონვე გამოიტანეს სააშკარაოზე თავიანთი ინტიმური ურთიერთობა, თუმცა ამას ჰქვია სააშკარაოზე გამოტანა? ისინი ხომ ყველასგან განრიდებულ, უჩვეულო სიმაღლეზე ატყორცნილ ვერანდაზე დგანან, ქვისმოაჯირიან ვერანდაზე და საუბრობენ. ზოგჯერ ჩხუბობენ, ზოგჯერ სდუმან, ზოგჯერ დასდევენ კიდეც ერთმანეთს, თითქოს ბავშვებივით თამაშობენ. დროდადრო ქრებიან და მერე ისევ გამოდიან ვერანდაზე, ერთმანეთის პირისპირ მაგიდასთან ჩამოსხდებიან და სდუმან. მე მგონი, ვისკის, კონიაკს, ყავას სვამენ. ამასობაში დრო იწურება და საღამო ალმაცერად ადგება ვერანდას. ისინი ისევ ქრებიან და სადღაც მაღალი სახლის სქელი კედლების მიღმა დროსა და სივრცეში გადაკვეთენ ერთმანეთს, ალბათ მტანჯველ და ტკბილ-მწარე ეროტიკულ თამაშებს ეძლევიან.
***
მოთხრობისთვის თემას დავეძებ…
სინათლის წერტილებისადმი ლტოლვა ჯერ კიდევ მაშინ გამიჩნდა, როცა ბავშვი ვიყავი, როცა სოლოლაკში ვცხოვრობდი, ამაღლების ქუჩაზე. ფანჯრიდან ქუჩის მოპირდაპირე მხარეს დაღმართზე ჩამწკრივებულ სახლებს გავყურებდი და ვამჩნევდი, როგორ ინთებოდა თანდათან სინათლეები. ეს გარეგანათებაც იყო და ბინებში მბჟუტავი ჭაღებიც. შორს, ფერდობზე აქა-იქ შეფენილი სახლებიც ნათდებოდა და ზემოთ, ნარიყალასკენ მიმავალ გზაზე ჩამწკრივებული ღამის ნათურებიც.. და მე ვფიქრობდი იმაზე, თუ ვინ ცხოვრობდა და როგორ ცხოვრობდა იმ სახლებში, რა ხდებოდა იმ ფანჯრებს მიღმა. დიდხანს გავყურებდი სივრცეს ჩვენი დიდი ოთახების ფანჯრებიდან, თითქოს ვწყდებოდი გარემომცველ რეალობას და სხვაგან ვიხიზნებოდი. მე ბავშვი ვიყავი და ვფიქრობდი იმაზე, რომ იქ ცხოვრობდნენ სხვა ადამიანები, რომელთაც არ ვიცნობდი და არასდროს არ გავიცნობდი. მათ თავიანთი საფიქრალი და საწუხარი ჰქონდათ, ისინიც თავიანთი ფანჯრებიდან იყურებოდნენ და ხედავდნენ ვიწრო ქუჩებს, ჩიხებს, გასასვლელებს, ხედავდნენ სიბნელეს, რომელშიც ზოგიერთი ქუჩა იყო ჩაფლული, ისინი იძინებდნენ და იღვიძებდნენ, შინიდან გადიოდნენ და ისევ შინ ბრუნდებოდნენ, გამუდმებით ვიღაცაზე წუხდნენ და ვიღაცას მისტიროდნენ, და მაინც განაგრძობდნენ ცხოვრებას – დღისით უჩინრად და უხმაუროდ, ღამით კი ჩვეულებრივად, თავიანთ განათებულ წერტილებში, რომელთაც მე ვხედავდი, მე – მათთვის არარსებული ადამიანი.
***
ვტოვებ ჰაინეს ხეივანს, ამ გაქვავებულ თუ გარინდებულ ადგილსამყოფელს და ცარიელი ქუჩებით უკან ვბრუნდები. თითქოს ყველა გაიხიზნა და ყველამ მიატოვა ეს ქალაქი, არადა, არც ისე გვიანია და საცხოვრებელ სახლებში ჯერ კიდევ შუქი ანთია. უეცრად ქუჩაში მარტოსული მგზავრი ჩაივლის, ჩვეულებრივად მიაბიჯებს. ის არც ღელავს და არც ჩქარობს, მიდის და მიჰყვება თავის გზას. რაღაც მინდოდა და ის არ მოხდა. მინდოდა სავსებით განმარტოებით მეგრძნო თავი, მაგრამ ისეთი ფიქრი ამეკვიატა, რომ მყუდროება დამერღვა. სრული სიუცხოვე ვიგრძენი და იმასაც მივხვდი, გზას უკან ვეღარ გავიგნებდი. და მართლაც ასეა: აღარ მეცნობა არცერთი ქუჩა, რომლითაც აქეთ წამოვედი. გავდივარ ცარიელ ქუჩებზე, სადაც შუქნიშანი ინთება და ქრება, ინთება და ქრება, და თითქოს გაკვირვება იღვრება ჰაერში იმის გამო, რომ სიცარიელეა შემსწრე ამ ქრობა-ნათების. ამ სახლების ზოგიერთ ფასადში რაღაც ეგზოტიკურს და ნაცნობს ვამჩნევ, თითქოს თბილისის რომელიღაც ძველ უბანში ვარ, მაგრამ ეს განცდა წამიერია, რადგან აქ სახლებიც ისეთივე უცხონი არიან, როგორც ადამიანები. ყველგან ველოსიპედების სადგომებია და ყველგან ერთმანეთზე მიბჯენილი ველოსიპედებია ახორხლილი. ოთხმოცდაათიანი წლები მახსენდება, როცა თბილისში ცარიელ ქუჩებში დავდიოდი და ირგვლივ კაციშვილი არ ჭაჭანებდა. ახლაც ასეა, ოღონდ მაშინ წყვდიადს მივაპობდი შუბლით, ახლა კი სინათლეა ირგვლივ დასადგურებული, სინათლე და უშფოთველობა. და არის კიდევ რაღაც, – გლობალური სიუცხოვე, ყველასგან და ყველაფრისგან გაუცხოება თუ გარიყულობა. მაშინაც იყო სიუცხოვე, რომელსაც შიში ახლდა, სხვაგვარი სიუცხოვე, მაშინ არსად ჩანდა სინათლის წერტილები, ეს წერტილებიც კი ჩამქრალი იყო…