სახალხო დამცველმა შეასრულა ძალიან პოზიტიური როლი გარკვეულწილად შექმნილ ჩიხურ მდგომარეობაში, რაც უკავშირდებოდა საარჩევნო სისტემაზე გაერთიანებულ ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის დებატებს, – ამის შესახებ საქართველოს სახალხო დამცველმა ნინო ლომჯარიამ დღევანდელ პრესკონფერენციაზე განაცხადა.
ლომჯარიას თქმით, ფაქტია, რომ ეუთო/ოდირის დასკვნას მიესალმება, როგორც ოპოზიცია, ისე ხელისუფლება და მას საკუთარი არგუმენტების გასამყარებლად იყენებენ.
სწორედ აქედან გამომდინარე ფიქრობს ნინო ლომჯარია, რომ მან პოზიტიური როლი შეასრულა და მაქსიმალური გააკეთა, რათა საერთაშორისო, კომპეტენტური ორგანიზაციის დასკვნა ყოფილიყო ამ კანონპროექტთან დაკავშირებით.
„პირველ რიგში მიმაჩნია, რომ სახალხო დამცველმა შეასრულა ძალიან პოზიტიური როლი გარკვეულწილად, შექმნილ ჩიხურ მდგომარეობაში, რაც უკავშირდებოდა საარჩევნო სისტემასთან დაკავშირებით არსებულ დებატებს გაერთიანებულ ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის. რასაც ვუსმენ გუშინდელი საღამოდან კომენტარებს, ფაქტია, რომ აღნიშნულ დასკვნას იზიარებს და მიესალმება, როგორც ოპოზიცია, ასევე ხელისუფლება.
ასე რომ, ვფიქრობ, სახალხო დამცველმა პოზიტიური როლი შეასრულა და მაქსიმალური გააკეთა, რათა საერთაშორისო, კომპეტენტური ორგანიზაციის დასკვნა ყოფილიყო ამ კანონპროექტთან დაკავშირებით“ ,- განაცხადა საქართველოს სახალხო დამცველმა ნინო ლომჯარიამ, რომელმაც ეუთო/ოდირს ოპოზიციის მიერ მომზადებული კანონპროექტი გაუგზავნა.
ლომჯარიას განმარტებით, შეკითხვა გავლილი იყო ეუთო/ოდირის წარმომადგენლებთან, მათ იცოდნენ, რა იყო კანონპროექტის ავტორების – ოპოზიციის მოლოდინები, რა კითხვებთან დაკავშირებით სურდათ მათ პასუხების მიღება.
ლომჯარია ამბობს, რომ სწორედ სახალხო დამცველს ჰქონდა მანდატი და ტექნიკური შესაძლებლობა, მოსაზრებებისთვის ორგანიზაციისთვის შეკითხვა გაეგზავნა.
„რაც შეეხება თავად შეკითხვას, სახალხო დამცველი იყო შუამავალი ოპოზიციასა და ეუთო/ოდირს შორის, სწორედ ჩვენ გვქონდა მანდატი და ტექნიკური შესაძლებლობა, რომ მოსაზრებებისთვის შეკითხვა გაგვეგზავნა ორგანიზაციისთვის. შეკითხვა გავლილი იყო ეუთო/ოდირის წარმომადგენლებთან. მე პირადად, არაერთგზის წინასწარ ვესაუბრე მათ და იცოდნენ, რა იყო ჩვენი, შესაბამისად, კანონპროექტის ავტორების, ანუ ოპოზიციის მოლოდინები, რა კითხვებთან დაკავშირებით სურდათ, მიეღოთ პასუხები, მე მქონდა გარკვეული კომუნიკაცია ამასთან დაკავშირებით. არაფერი მოულოდნელი ეუთო/ოდირისთვის ამ კითხვასთან დაკავშირებით არ არსებობდა“ ,- განაცხადა ნინო ლომჯარიამ.
ამასთან, ლომჯარიას განცხადებით, არ ჰქონია მოლოდინი, რომ ორგანიზაცია პირდაპირ იტყოდა, კონსტიტუციური იყო თუ არა აღნიშნული საკანონმდებლო ინიციატივა. თუმცა ლომჯარია ფიქრობს, რომ გარკვეული მინიშნებები შესაძლებელი იყო.
ლომჯარიას თქმით, ეუთო/ოდირმა განაცხადა, რომ წარმოდგენილი კანონპროექტის კონსტიტუციურობაზე საერთოდ ვერ იმსჯელებს.
„მე პირადად არ მქონდა მოლოდინი, რომ ორგანიზაცია პირდაპირ იტყოდა, კონსტიტუციური იყო თუ არა ეს საკანონმდებლო ინიციატივა, თუმცა შესაძლებელი იყო, რომ მათი მხრიდან თუნდაც ირიბად გარკვეული მინიშნებები გაკეთებულიყო. ამიტომ ჩვენი შეკითხვა მდგომარეობდა შემდეგში – რამდენად შეესაბამებოდა წარმოდგენილი კანონპროექტი საერთაშორისო სტანდარტებს და ასევე მოქმედი საკონსტიტუციო ჩარჩოს ფარგლებში, რამდენად შესაძლებელი იყო ამ საკანონმდებლო ცვლილებების განხორციელება.
როგორც ნახეთ, ეუთო/ოდირმა განაცხადა, რომ ის საერთოდ ვერ იმსჯელებს, წარმოდგენილი კანონპროექტი არის თუ არა კონსტიტუციასთან შესაბამისობაში. მან აპრიორი უარი განაცხადა ამაზე მსჯელობაზე. მან თქვა, რომ ეს არის კონსტიტუციურობის საკითხი და უნდა გადაწყვიტოს ეროვნულმა სასამართლოებმა. ამ შემთხვევაში საქართველოში ასეთი სასამართლო არის საკონსტიტუციო სასამართლო. თუმცა, მოგეხსენებათ, ჩვენთან საკონსტიტუციო სასამართლო არ განიხილავს კანონპროექტის კონსტიტუციურობას, ის განიხილავს უკვე ძალაში შესული, კანონების, ნორმატიული აქტების კონსტიტუციურობას. შესაბამისად, საქართველოში არ არსებობს ისეთი ინსტიტუტი, რომელიც იტყვის, არის თუ არა კანონპროექტი კონსტიტუციური“ ,- განაცხადა ნინო ლომჯარიამ.
ასევე, ლომჯარიას შეფასებით, ეუთო/ოდირმა გააკეთა ძალიან მნიშვნელოვანი განაცხადი, როდესაც თქვა, რომ არ აქვს მნიშვნელობა, ქვეყანა რა ტიპის საარჩევნო სისტემას აირჩევს.
„ეუთო/ოდირმა გააკეთა ძალიან მნიშვნელოვანი განაცხადი, როდესაც მან თქვა, რომ არ აქვს მნიშვნელობა, ქვეყანა რა ტიპის საარჩევნო სისტემას აირჩევს. არც ერთი საერთაშორისო სტანდარტი არ ამბობს, რომ კონკრეტულად ეს თუ ის სისტემა უნდა ჰქონდეს ქვეყანას, თუმცა საერთაშორისო სტანდარტი ამბობს, რომ საარჩევნო სისტემა უნდა იყოს შერჩეული ფართო, ინკლუზიური დებატის და ფართო პოლიტიკური კონსენსუსის საფუძველზე. ეს ნამდვილად წარმოადგენს მოთხოვნას და საერთაშორისო სტანდარტს. მათი ძირითადი მოთხოვნაც და რეკომენდაციაც არის ის, რომ საარჩევნო სისტემაზე შეთანხმება მოხდეს პოლიტიკური სუბიექტების ფართო კონსენსუსისა და ჩართულობის შედეგად“,- განაცხადა ნინო ლომჯარიამ.
ლომჯარია აღნიშნავს, რომ საარჩევნო რეფორმის შეფასება და საარჩევნო რეფორმაზე მსჯელობა, კონსტიტუციისგან გვერდის ავლით ძნელად წარმოუდგენია.
ნინო ლომჯარიას განცხადებით, ჰქონდა მოლოდინი, რომ ეუთო/ოდირი კონსტიტუციის რეგულაციებს ირიბად შეეხებოდა.
„სიმართლე გითხრათ, მე მაინც საარჩევნო რეფორმის შეფასება და საარჩევნო რეფორმაზე მსჯელობა, კონსტიტუციისგან მოწყვეტით, ცოტა ძნელად წარმომიდგენია. ჩემი მოლოდინი მაინც იყო, რომ გარკვეულწილად, არა პირდაპირ, არამედ ირიბად, კონსტიტუციის რეგულაციებს შეეხებოდა ეუთო/ოდირი, თუმცა მან გადაწყვიტა, თავის დასკვნაში საერთოდ არ ეხსენებინა კონსტიტუციური დასკვნები და არ ემსჯელა მაგალითად, კითხვის ნიშნები არსებობს თუ არა ამ კანონპროექტის კონსტიტუციურობასთან შესაბამისობაზე. მას არც ის უთქვამს, რომ კონსტიტუციას შეესაბამება, არც ის უთქვამს, რომ არ შეესაბამება და ამ მიმართულებით მსჯელობა უნდა გაგრძელდეს. მან სრულიად უპასოხდ დატოვა საკითხი და თქვა, ეს გადაწყვიტოს თქვენმა სასამართლომ და თქვენ, პოლიტიკური კონსენსუსით გადაწყვიტეთ ეს საკითხი.
ვერ ვხვდები, რატომ უნდა ვგრძნობდე თავს უხერხულად. სახალხო დამცველს რაც შეეძლო, ჩვენი მანდატიდან გამომდინარე, მაქსიმალურად პოზიტიური როლი ვითამაშეთ. ორივე მხარე კმაყოფილია და იყენებენ ამ დასკვნას მათი არგუმენტების გასამყარებლად. ეს ნიშნავს, რომ ჩვენი ჩართულობით დავდეთ პოზიტიური პროექტი და პოზიტიური შედეგი. ახლა ჯერი არის ოპოზიციასა და ხელისუფლებაზე. რა თქმა უნდა, მათ შეუძლიათ, მათი პოლიტიკური ინტერესებიდან გამომდინარე, ნებისმიერი შეფასება გააკეთონ. რაც შეეხება იმას, რატომ დავსვით ეს შეკითხვა, ეს იყო ოპოზიციის თხოვნა“ ,- განაცხადა ნინო ლომჯარიამ.
ეუთო/ოდირს ოპოზიციის მიერ მომზადებული კანონპროექტი საქართველოს სახალხო დამცველმა გაუგზავნა.
საქართველოს საარჩევნო კანონმდებლობის ცვლილების პროექტთან დაკავშირებით ეუთო-ს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის (ოდირი) დასკვნა გუშინ გამოქვეყნდა. დასკვნაში წერია, რომ საარჩევნო სისტემის არჩევა არის სახელმწიფოს სუვერენული გადაწყვეტილება, ორივე პრინციპი, მაჟორიტარულიც და პროპორციულიც, ასევე მათი კომბინაციით მიღებული შერეული სისტემა არის ლეგიტიმური არჩევანი.
ამასთან, როგორც დასკვნაშია აღნიშნული, საერთაშორისო პრაქტიკის რეკომენდაციით, საარჩევნო კანონმდებლობის საკვანძო ასპექტები არ უნდა ექვემდებარებოდეს ცვლილებას, როდესაც არჩევნებამდე ერთ წელზე ნაკლებია დარჩენილი.
ეუთო-ს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებათა ოფისის დოკუმენტში ნათქვამია, რომ კანონმდებლობის კონსტიტუციურობასთან დაკავშირებით საბოლოო გადაწყვეტილების მიღება ეროვნულ სასამართლოებზეა დამოკიდებული.
