საქმეების მოგვარებით, ფულის კეთებით, კარტის თამაშითა და ჭორაობით, რომ ავადმყოფობისთვის არ სცალიათ, მითუმეტეს, არ სცალიათ მომაკვდავისთვის. და ეს არის სწორედ შავი ჭირი. შავი ჭირი ამ ნაწარმოებში მეტაფორაა, რომელიც ადამიანის ზნეობრივ დეგრადაციას გამოხატავს. საშინელმა სენმა ისეთი ძალით იჩინა თავი, რომ შეუძლებელი შეიქნა მისი უგულვებელყოფა და ხელისუფლებამ კარანტინი გამოაცხადა.

„და აი, ამ პირობებში აღმოჩნდნენ ადამიანები, რომელთაც უარი თქვეს მხოლოდღა თავის გადარჩენაზე და საერთოდ, ქალაქში მძვინვარე შავი ჭირისა და სიკვდილის წინააღმდეგ ბრძოლის ორგანიზაცია ჩამოაყალიბეს და ამგვარად წინააღმდეგობის მოძრაობა წამოიწყეს“. მათ შორის არის ექიმი რიე.

აქ ერთი რამე არის მნიშვნელოვანი: კარანტინში განმარტოებულებს ძალიან უჭირთ სხვა ადამიანების გარეშე გაძლება. აქ თვალსაჩინოა მეორე ადამიანის აუცილებლობა, საგრნობია, რომ მეორე ადამიანის გარეშე ყოფნა შეუძლებელია… ეს ნაწარმოები ნახევარი საუკუნის წინ დაიწერა, მაგრამ არაფრით არ განსხვავდება კორონა- ვირუსისდროინდელი ვითარებისგან. ის ყველა ნიშნით ჰგავს დღვანდელობას. ადამიანი დღესაც მხსნელია მეორე ადამიანისა და მათი ურთიერთგაუცხოება, რომელიც სამომხმარებლო საზოგადოებაში არსებობს, მხოლოდ და მხოლოდ შემაფერხებელია… მე შემზარა ერთმა ინფორმაციამ, რომელიც კორონას ვითარებაში გავრცელდა. იტალიის თუ ესპანეთის ერთ-ერთ მოხუცთა თავშესაფარში ყველა მოხუცი გარდაცვლილი იპოვეს. ამის მიზეზი ის იყო, რომ მოხუცები მომვლელებმა მიატოვეს. ეს ფაქტი, ეს ვითარება ძალიან ჰგავს ბეკეტის „გოდოს მოლოდინს“. მოხუცები სრულ მარტოობაში ელოდნენ გოდოს, რომელიც მათ იხსნიდა, მაგრამ გოდო არ გამოჩნდა.

ასევე შეიძლება გავიხსენოთ კორონა-ვირუსის დროის ანუ დღევანდელობის ამსახველი სხვა დოკუმენტური კადრები. ჩინეთის ქალაქ უხანში, ამ მეგაპოლისში რომელიღაც მაღალსართულიანი სახლის აივნებზე გამოდიან ადამიანები და ერთმანეთს ეხმიანებიან. მათ სურთ ერთმანეთს მიაწვდინონ ხმა, რომ აღარ იგრძნონ თავი განმარტოებულად კარანტინში.

კამიუს „შავი ჭირის“ მაგალითზე აშკარაა, რომ მწერლობას შეუძლია თვალი აუხილოს ადამიანს მიმდინარე მოვლენებზე. მწერლობას და საერთოდ ხელოვნებას შეუძლია არამარტო ემოციურად შეძრას, არამედ ძალიან ხელშესახებად, ახლო დისტანციიდან, მსხვილი პლანით დაანახოს რეალობა ყველას. ეს რეალობა თვითონ ჰგავს მხატვრულ ნაწარმოებს, თითქოს ცოცხალი გროტესკია. ამის შესახებ ამბობდა კაფკა, ნამდვილი რეალობა არარეალისტურიაო. ადამიანის აქტიურობა მისი ქმედითობა, რომელზეც „ფაუსტშია“ ლაპარაკი, როცა ის ამბობს, რომ პირველითგან იყო საქმე, ქმედითობა, თავდაპირველად გამოიხატება სწორედ აზროვნებაში, ეთიკური პოზიციის შემუშავებაში. ამის შემდეგ იწყება სწორედ ყოველგვარი პრაქტიკული გარჯა. ასეთ დროს დამღუპველია ინერციით ცხოვრება, მოვლენების უკრიტიკოდ, ურეფლექსოდ მიღება, რაც XX საუკუნის და მომდევნო პერიოდის ტექნიცისტური საზოგადოების მასისთვის იყო და არის დამახასიათებელი. მასის ადამიანი, ნიველირებული, ინდივიდუალობაჩახშული ადამიანი, როგორც წესი, უმოქმედოა. ის ბოლომდე ტექნოლოგიებს არის მინდობილი. მისი შემოქმედებითი შესაძლებლობები „განელებულია“. სხვა, შემოქმედებითი პოტენციის ადამიანი თავისუფალია და ამიტომაც ემიჯნება არსებულ რეალობას და აკრიტიკებს მას. სულერთია, ის მხატვარია, მწერალი თუ ფიზიკოსი, ასეთი ადამიანი ექიმს ჰგავს, რომელიც ეპოქას ან მიკროეპოქას დიაგნოზს უსვამს. ასე იყო საქართველოშიც. ვთქვათ, XX საუკუნის 20 – იანი წლების მწერლები და საზოგადო მოღვაწეები საუბრობდნენ მთავარსა და არსებითზე…

ერთმა პოეტმა თქვა: „ყოველგვარი პროგრესი რეაქციულია, თუ ადამიანი ინგრევა“.

ტექნიკური პროგრესის განვითარება XX საუკუნეში ადამიანმა დაიწყო თავისი შემოქმედებითი

აქტიურობის მეშვეობით. შემოქმედება თავისუფალი ადამიანის სპეციფიკური ნიშანია, ამ უნარის გარეშე ის ნაკლოვანია ანუ თავისუფლებას მოკლებული. როგორც უკვე ვთქვით, ინდუსტრიალიზაციის პროცესში მანქანამ გამოდევნა ადამიანი და მხოლოდ მის მიერ წარმოებული პროდუქტის მომხმარებლად აქცია. ადამიანები გახდნენ მომხმარებლები, მათ უკვე აღარ სჭირდებოდათ სპეციფიკურად ადამიანური უნარის – შემოქმედებითობის განვითარება. ჩამოყალიბდა მომხმარებლური საზოგადოება. ადამიანები შეიცვალნენ, შეიცვალა მათი ფსიქოლოგია, ისინი ერთმანეთსაც უყურებდნენ როგორც ნივთს, საგანს, რომელიც უნდა მოიხმარო და რაღაცაში გამოიყენო. ანუ სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ადამიანი ადამიანისთვის გახდა არა მიზანი, არამედ საშუალება. ეს გამორიცხავს მოყვასის სიყვრულს. ადამიანმა დაკარგა თავისუფლება, ის გახდა მთლიანად დამოკიდებული ტექნიკაზე, კომფორტის შექმნის პროცესზე. იმავე მიზეზით მან ვერ მოუარა დედამიწას, რადგან კომფორტის შესაქმნელად არა ზომიერი, არამედ განუზომელი რაოდენობით მოიხმარა ბუნების ნედლეული, რის შედეგადაც ბუნებაში დაირღვა ბალანსი, გაჩნდა ეკოლოგიური კატასტროფები. ამაზე საუბრობდნენ ადრე მწერლები და ახლაც უნდა ისაუბრონ, ვინაიდან მომხმარებლურ საზოგადოებაში შექმნილი ფსიქოლოგია დღეს უფრო კრიზისულია. პოსტინდუსტრიული მომხმარებლური საზოგადოების მასობრივი ადამიანი დღესაც არათავისუფალია და დამოკიდებულია კომფორტზე. დღესაც ისევე, როგორც მთელი მეოცე

საუკუნის მანძილზე, არსებობს მათგან რადიკალურად განსხვავებული ადამიანების შედარებით მცირე ჯგუფი, რომელიც თავისუფალია, ემიჯნება დანარჩენ საზოგადოებას და აანალიზებს არსებულ რეალობას.

მოდი, პირდაპირ ვიკითხოთ, სად არის არსებულ რთულ ვითარებაში გამოსავალი? კიდევ ერთხელ გავიმეორებთ, რომ უნდა მოხდეს არა ტექნიკის გაფეტიშება, მისი კულტივირება, კომფორტისადმი აპოლოგეტური დამოკიდებულება, არამედ მისი გონივრული გამოყენება, ბუნების რესურსების არა განუსაზღვრელი, არამედ ზომიერი ხარჯვა, რაც არ დააზიანებს ბუნებას. ე.ი. მთავარია დღეს ადამიანის ეთიკური პოზიცია. ის თავის ბიოლოგიურ, ვიტალურ მოთხოვნილებებზე მაღლა უნდა დადგეს და ტექნოლოგიები თავისი ეგოისტური ზრახვების

„სასიკეთოდ“ აღარ უნდა გამოიყენოს.

უპრიანია აქვე გავიხსენოთ ვაჟა-ფშაველას „გველისმჭამელი“. ვაჟას მინდიამ უარი თქვა ბუნების ნედლეულის მიღებაზე. მას ფრინველებისა და ხეების ენა ესმოდა, ისინი სთხოვდნენ, არ მომკლა, არ მომჭრაო. მინდიამ მართლაც აუსრულა მათ თხოვნა, მაგრამ ის მაინც დაიღუპა იმიტომ, რომ ადამიანი ბუნებისეულიც არის და კულტურისეულიც. მასში ბუნებაც ლაპარაკობს და კულტურაც. მისნური ნიჭი, რომელიც გველის ხორცის მიღების შემდეგ გაუჩნდა, აიძულებს მას, აღარ მიიღოს ბუნების ნედლეული. მინდიას ეკარგება მისნური ნიჭი და ამასთან ერთად ადამიანური ღირსება. ის იღუპება. მე ვფიქრობ, ეს პოემა დაწერილია მომხმარებლური ცნობიერების წინააღმდეგ და ამდენად წინასარმეტყველურია, მინდია ფაქტობრივად ეწირება ბუნების გადარჩენის იდეას. ის თითქოს პროტესტის ნიშნად აღარ იღებს ბუნების საზრდოს და ეს უკვე თვითმკვლელობაა.

აქაც თავისუფალი ადამიანია ყველაფრის განმსაზღვრელი. როგორც ვთქვით, ბუნების ნედლეულის გამოყენება არ უნდა იყოს განუსაზღვრელი, უნდა იყოს გონივრული და ზომიერი. ცივილიზებულმა, ტექნიცისტური ეპოქის ადამიანმა დაკარგა ბუნებასთან კონტაქტი, მასთან სასაუბრო ცოცხალი ენა, რადგან თვითმიზნურად მოიხმარდა მას, არ ესმოდა ბუნების მნიშვნელობა.