8  ნოემბერს – ამერიკის საპრეზიდენტო არჩევნების წლისთავზე შემოგთავაზეთ წერილი, სადაც ქართულ საზოგადოებას გავაცანი ჩემი პოზიცია 2016 წლის არჩევნებში ამერიკული მასმედიის დამარცხების მიზეზებთან დაკავშრებით.

წერილში ჩვენ დავინახეთ, რომ ეს მარცხი განპირობებული იყო მასმედიის მხრიდან საზოგადოების დიდ ნაწილთან კავშირის დაკარგვით, ხოლო როცა დადგა „კრიტიკული მომენტი“ – გამწვავდა ფინანსურ-ეკონომიკური მდგომარეობა და გამოჩნდა ქარიზმატული ლიდერი – საზოგადოებამ „შური იძია“ სისტემაზე და მათ შორის მასმედიაზეც, რომელიც ამ ბრძოლაში სისტემის უპირობო დამცველად მოგვევლინა.

ეს ჩვენ შევაფასეთ როგორც მასმედიის კრიზისი.

შესაბამისად – როგორც დაგპირდით – ამ მიმოხილვაში მინდა ვისაუბროთ დასავლური მასმედიის კრიზისის მიზეზებზე.

შეგახსენებთ, რომ წინა წერილი ჩვენ დავასრულეთ ამერიკელი ჟურნალისტის, გაი ტელიზის სიტყვებით, რომელიც აფასებს რა ამერიკული მედიის „ჩავარდნას“ 2016 წლის არჩევნებზე, აცხადებს, რომ თანამედროვე ამერიკული ჟურნალისტიკა გახდა „ელიტარული პროფესია“ ხოლო თვითონ ჟურნალისტები ცდილობენ იყვნენ ძალაუფლების ნაწილი.

ეს კი ცხადია გულისხმობს სისტემასთან ერთად დამარცხების საშიშროებასაც, რაც მოხდა კიდეც 2016 წელს.

მაგრამ ტელიზი არ ასუხობს (და პრინციპში არც ისახავს მიზნად პასუხი გასცეს) შემდეგ კითხვას – ეს იყო კონკრეტული ადამიანების – ჟურნალისტების მორალური არჩევანი თუ ამას განაპირობებდა თვით არსებული ს ი ს ტ ე მ ა, სადაც მასმედიის ადგილი და როლი სწორედ ასე არის განსაზღვრული?

სხვა სიტყვებით – რატომ აღმოჩნდა ამერიკული მასმედია მხარე სისტემის მომხრეთა და მოწინააღმდეგეთა დაპირისპირებაში, რატომ იცავდა იგი ბოლო მომენტამდე სისტემას და რატომ დამარცხდა ამ სისტემასთან ერთად იმის ნაცვლად, რომ შეესრულებინა თუნდაც „მედიუმის“ ფუნქცია დაპირისპირებულ მხარეებს შორის?

პასუხი ამ კითხვაზე შეგვიძლია ვიპოვოთ ედუარდ ჰარტმანისა და ნოამ ჩომსკის ცნობილ ნაშრომში “manufacturing consent”,  სადაც მოცემულია თანამედროვე დასავლური მედიის სისტემური კრიტიკა.

ვიდრე ამ ნაშრომში მოცემული მსჯელობის ანალიზს შევუდგებოდეთ, მინდა წინასწარ გავაფრთხილო მკითხველი, რომ ამ არგუმენტების ნაწილი შეიძლება სრულიად მოულოდნელი ან უჩვეულო იყოს ქართული საზოგადოების უმრავლესობისთვის, რომელიც ბოლო 25 წლის მანძლზე დასავლური მედიის მისამართით მხოლოდ კომპლიმეტნებს ისმენდა, ამავე დროს კი თვითონ დასავლური მასმედია „განვითარებადი სამყაროსთვის“ წარმოადგენდა (და დღემდე წარმოადგენს) ერთგვარ იდეალს, რომლისკენაც უნდა მიისწრაფვოდეს დანარჩენი მსოფლიო.

თუმცა ქართული საზოგადოება ამ მხრივ არ წარმოადგენს გამონაკლის შემთხვევასაც – 2016 წლამდე დასავლური მასმედიის კრიტიკა თვით დასავლეთშიც „ცუდ ტონად“ ითვლებოდა და ამას მხოლოდ დიდი რეჟისორები ან ძალიან „თავზეხელაღებული“ მეცნიერები თუ ბედავდნენ. სწორედ ასეთ მეცნიერად მოაზრება ნოამ ჩომსკი, რომელიც არასდროს ერიდებოდა სისტემის კრიტიკას, მაგრამ მისმა სიტყვებმა კიდევ უფრო დიდი მნიშვნელობა შეიძინა გლობალური კრიზისის ფონზე, რომელმაც დაადასტურა ჩომსკის მიერ აღწერილი ბევრი დეფექტი.

“manufacturing consent” პირველად 1988 წელს გამოიცა. ეს იყო კომუნიზმის კოლაფსისა და დასავლური დემოკრატიის პოპულარობის პიკის წლები. ამის გამო ეს წიგნი (პრინციპში ისევე, როგორც ჩომსკის ნაშრომების უმრავლესობა) გაცილებით უფრო მეტად და სერიოზულად იკითხება დღეს,  ვიდრე მაშინ, როცა ის დაიწერა.

და მაინც – რას ნიშნავს  “manufacturing consent” და რა პრეტენზიებს უყენებენ ავტორები ამერიკულ (და ზოგადად დასავლურ) მასმედიას?

 „ჩვენ ვფიქრობთ, რომ სხვა ფუნქციებთან ერთად მედია ასრულებს პროპაგანდის ფუნქციასაც და  ემსახურება იმ მძლავრ სოციალურ ინტერესებს, საიდანაც იღებს დაფინანსებას. ამ ინტერესების უკან კი დგანან ჯგუფები, რომლებსაც სურთ დაამკვირდონ საკუთარი პრინციპები და დღის წესრიგი“ – ვკითხლობთ ნაშრომის პირველივე გვერდზე.

ავტორები იქვე აზუსტებენ, რომ „ეს კეთდება არა უხეში ჩარევით, არამედ „სათანადო ადამიანების“ შერჩევით და ასევე, რედაქტორებისა და ჟურნალისტების „გაწვრთნით“ თუ რა არის პრიორიტეტული და აღსანიშნავი (newsworthy)“.

მაშასადამე, ავტორების აზრით, მედია (უფრო სწორად კი – ფინანსური ელიტები მედიის საშალებით) ამკვირდრებენ საკუთარ დღის წესრიგს და აყალიბებენ (ცდილობენ ჩამოაყალიბონ) საზოგადოებრივი ცნობიერება.

ამის შემდეგ ჰარტმანი და ჩომსკი აღწერენ კონკრეტულ მექანიზმს, თუ როგორ დაიმორჩილა ელიტამ დასავლური მასმედია და როგორ აქცია იგი საკუთარი ინტერესებისა და იდეოლოგიის პროპაგანდის საშუალებად

მასმედიის კონტროლის ალგორითმს, რომელსაც თავად ავტორები „პროპაგანდის მოდელს“ უწოდებენ, რამდენიმე საფეხურს მოიცავს.

ეს საფეხურებია: საკუთრება (ვის საკუთრებაშა მედია), რეკლამა (ვინ უკვეთავს რეკლამას), წყარო (ვინ არის მედიის ინფორმაციის წყარო), „დასჯა“  (როგორ ისჯებიან „ურჩები“) და იდეოლოგია (რა ფასეულობებს ამკვიდრებს მედია).

საინტერესოა გადავავლოთ თვალი თითოეულ ამ კომპონენტს.

საკუთრება

მასმედიის კონტროლის მექანიზმში ჰარტმანისა და ჩომსკის მიხედვით პირველი (და ალბათ ყველაზე თვალსაჩინო) საფეხური არის საკუთრების საკითხი.

კერძოდ, ავტორები აღნიშნავენ, რომ მედიის პოზიციაზე ფუნდამენტურ გავლენას ახდენს ის, თუ ვინ არის მედიასაშუალების მფლობელი, რადგან მედია, ისევე, როგორც ნებისმიერი სხვა კერძო ბიზნესი, მუშაობს პირველ რიგში მეპატრონისთვის (და არა საზოგადოებისთვის).

ერთი შეხედვით, ეს არის თავისთავად ცხადი მიზეზე-შედეგობრივი კავშირი, თუმცა ამ კავშირით იხსნება აგრეთვე ისიც, თუ რატომ მოყვა მედიის მაქსიმალურ ცენტრალიზაციას და კომერციალიზაციას 90-იან წლებში მედიის მიმართ საზოგადოების ნდობის ასევე რეკორდული ვარდნა.

ასე, მაგალითად, მეორე გამოცემის წინასიტყვაობაში ავტორები აღნიშნავენ, რომ „თუ 1983 წელს 50 დიდი ფირმა აკონტროლებდა თითქმის ყველა მასობრივ მედიუმს, 1990 წელს უკვე მხოლოდ 23 ფირმა აკეთებდა ამას. 90-იან წლებში დაჩქარებულმა გლობალიზაციის პროცესმა მედიის მეპატრონეთა რადენობა კიდევ უფრო შეამცირა და 9 ტრანსნაციონალურ კონგლომერატამდე დაიყვანა. ეს გიგანტები ფლობენ მსოფლიოს ყველაზე მნიშვნელოვან კინოკომპანიებს, მუსიკალურ სტუდიებს, ჟურნალებს, საგამომცემლო სახლებს, სატელევიზიო ქსელებს, მთავარ ტელესადგურებს და საკაბელო არხების მნიშვნელოვან წილს.“

და გარდა ამისა, „გლობალიზაციამ და დერეგულაციამ  ნელ-ნელა შეამცირა არაკომერციული მედიის ნიშვნელობა იმ ქვეყნებშიც, სადაც ტრადიციულად საზოგადოებრივი მაუწყებლობა დომინირებდა. ეს ეხება პირველ რიგში ევროპას და აზიას“ .

მაშასადამე – ფინანსური ელიტების მხრიდან მედიის პირდაპირი მნიშვნელობით „დასაკუთრება“ არის პირველი ნაბიჯი მისი სარედაქციო პოლიტიკის კონტროლის გზაზე.  ეს პროცესი დაიწყო ჯერ კიდევ XX საუკუნის 80-იან წლებში (მას შემდეგ, რაც ელიტა დარწმუნდა, თუ რამხელა ძალას წარმოადგენდა მედია) და კიდევ უფრო დაჩქარდა 90-იანებში. ასეთმა კონცენტრაციამ შედეგად მოიტანა ის, რომ რაც უფრო „მდიდრდებოდა“ მედია და რაც უფრო უმჯობესდებოდა მისი ტექნიკურ-ვიზუალური ნაწილი, მით უფრო იკლებდა საზოგადოების ნდობა მასმედიის მიმართ და საბოლოოდ, 2016 წლისთვის ეს ნდობა რეკორდულად დაბალ ნიშნულამდე დაეცა.

რეკლამა

„პროპაგანდის მოდელის“ კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საფეხური ჰარტმანისა და ჩომსკის აზრით არის რეკლამა და მათი ინტერესები, ვინც უკვეთავს რეკლამას.

ავტორები მიუითებენ, რომ კომერციალიზაციის შედეგად თანამედროვე მასმედია იმდენად დამოკიდებული გახდა კომერციულ რეკლამაზე, რომ რეალურად მედია კონტენტში მთავარ პროდუქტი გახდა რეკლამა, ხოლო სხვა ინფორმაცია იქცა მხოლოდდამხოლოდ „შესაფუთ მასალად“ ამ რეალური პროდუქტის გასაყიდად.

ამ გაგებით ავტორები თავდაყირა აყენებენ მედიის ჩვენთვის ცნობილ ალგორითმს და აცხადებენ, რომ სინამდვილეში დღეს მკითხველი (მაყურებელი) კი არ ყიდულობს ინფორმაციას, არამედ რეკლამის დამკვეთი ყიდულობს რეკლამის ადგილს (აუდიტორიის ყურადღებას), ხოლო ინფორმაცია (და ნებისმიერი სხვა კონტენტი რეკლამის გარდა) ასრულებს ამ ყურადღების მოპოვებისა და შენარჩუნების ამოცანას.

აქ ცხადია ავტომატურად იგულისხმება ისიც, რომ რეკლამაზე დამოკიდებულების პირობებში მედია ვერ შეძლებს იყოს ობიექტური რეკლამის შემკვეთის მიმართ: მედია ვერ შეძლებს, მაგალითად, გაავრცელოს ისეთი ინფორმაცია, რომელიც მიუღებელია რეკლამის შემკვეთისთვის რადგან ასე შემთხვევაში იგი დაკარგავს შემოსავლის წყაროს.

აქედან გამომდინარე – რეკლამა შეიძლება განვიხილოთ როგორც კიდევ ერთი მექანიზმი, რომლის მეშვეობითაც მედია ხდება დამოკიდებული ფინანსურ ელიტაზე.

წყარო

„პროპაგანდის მოდელის“ მომდევნო საფეხური ჰარტმანისა და ჩომსკის მიხედვით არის წყარო.

წყაროში ავტორები გულისხმობენ ელიტის ფინანსურ და ინსტიტუციურ შესაძლებლობას, უზრუნველყონ ინფორმაციის პერმანენტული ნაკადი მედიისთვის (რაც მას სასიცოცხლოდ ესაჭიროება).

დღეს საზოგადოება მედიის საშუალებით იღებს გაცილებით მეტ ინფორმაციას, ვიდრე თუნდაც 50 წლის წინ და შეუდარებლად მეტ ინფორმაციას, ვიდრე 100 წლის წინ, როცა ინფორმაციის ყველაზე ინტენსიური წყარო ყოველდღიური გაზეთი იყო.

მეორე მხრივ – ყველაზე დიდ მედია-კორპორაციებსაც კი არ შეუძლიათ საკუთარი კორესპონდენტების და ჟურნალისტების მეშვეობით უზრუნველყონ ინფორმაციის უწყვეტი ნაკადი.

ამიტომ თანამედროვე მედიას ჭირდება ინფორმაციის სტაბილური და პერმანენტული წყაროები,  რომლებიც უზრნველყოფენ მას ინფორმაციით.

ასეთ წყაროებად როგორც წესი გვევლინებიან ისევ და ისევ „ელიტარული“ (ან ელიტებთან ასოცირებული) ინსტიტუციები – მსხვილი კორპორაციები, სახელისუფლებო დაწესებულებები და ა.შ. რომლებიც უზრუნველყოფენ მედიას ინფორმაციის უწყვეტი ნაკადით, რაც ცხადია მათ შორის აყალიბებს პარტნიორულ დამოკიდებულებას.

აქ შეგვიძლია დავამატოთ ისიც, რომ „ელიტა“, უკვე ამ  სტატუსიდან გამომდინარე თავისთავადაც ხდება „საინტერესო წყარო“ მედიისთვის. ეს განსაკთრებით ეხება ხელოვნების, შოუ-ბიზნესისა და სპორტის ელიტებს, რომლებიც საკუთარი პირადი ცხოვრებითაც კი სულ უფრო და უფრო დიდ ადგილს იკავებენ მედიის დღის წესრიგში.

დასჯა

„პროპაგანდის მოდელის“ მომდევნო საფეხური ჰარტმანისა და ჩომსკის მიხედვით არის ე.წ. „ფლაკი“, რაც შეიძლება ვთარგმნოთ როგორც „დასჯა“.

 „ფლაკი“ უკვე თავისთავად არის ძალიან საინტერესო მექანიზმი, რადგან თუ აქამდე აღწერილი საფეხურები გულისხმობენ „ნებაყოფლობით დაქვემდებარებას“ ფინანსური ან ისნტიტუციური ბერკეტების გამოყენებით, „ფლაკი“ გულისხმობს მათ დასჯას  ვინც გაბედავს და არ „ჩაჯდება“ მეინსტრიმში ან გაბედავს მასთან დაპირისპირებას;

თავად ავტორების ენით რომ ვთქვათ, „ფლაკი“ – ეს არის სისტემის მიერ აღიარებული კრიტიკოსები და ექსპერტები, რომლებიც „ადასტურებენ ნიუსის ოფიციუალურ ინტერპრეტაციას და აფიქსირებენ იმ იდეოლოგიის პრინციპებს, რომელიც უპირობოდ არის გაზიარებული ელიტისა და მედიის მიერ, მაგრამ ხშირად აწყდება წინააღმდეგობას მოსახლეობის ფართო ფენებში“

მაგრამ ფლაკის მნიშვნელობა არ შემოიფარგლება მხოლოდ თვისობრივი განსხვავებით წინა მექანიმებისგან.

შეიძლება ითქვას რომ ეს მექანიზმი განსაკუთრებით თვალსაჩინოდ მუშაობს განვითარებად ქვეყნებში და მათ შორის საქართველოში, სადაც მასმედიის მიერ გაზიარებული იდეოლოგიური პრინციპები ხშირად აბსოლუტურად მიუღებელია საზოგადოების დიდი მრავლესობისთვის.

ამ შემთხვევაში სისტემა იძულებულია „განსაკუთრებული დატვირთით“ „ამუშაოს ფლაკი“, რაც იწვევს საზოგადოების უდიდესი ნაწილის „გარიყვას“ მეინსტრიმიდან და მის მარგინალიზაციას.

ამას კი მივყავართ იქამდე, რომ საჯარო დისკურსს ექსკლუზიურად ეპატრონება სულ რამდენიმე ათეული ადამიანი, რომლებიც აყალიბებენ „ჩაკეტილ წრეს“ და საზოგადოების 99%  ამ „წრის“ გარეთ რჩება.  შესაბამისად – მედია არ ისმენს, არ აღარებს და არ წარმოაჩენს მათ პოზიციებს.

სხვათა შორის – „ფლაკის“ სამიზნე ხშირად ხდება თავად მედიაც, რადგაც „ფლაკი“ მოიცავს თვით მედიის „ექსპერტიზასაც“, რასაც სპეციალიზებული მედია-ვოჩდოგები ახორციელებენ.  ეს ორგანიზაციები და ექსპერტები ხშირად უწესებენ ფორმალრ თუ არაფორმალურ სანქციებს ჟურნალისტებს, რომლებიც გადიან ოფიციალური იდეოლოგიის დისკურსიდან ან  არ ემორჩლებიან მას.

იდეოლოგია

 „პროპაგანდის მოდელის“ ბოლო საფეხური ჰარტმანისა და ჩომსკის მიხედვით არის იდეოლოგია (უფრო ზუსტად – „ანტი-იდეოლოგია“).

აღსანიშნავია, რომ 1988 წლის გამოცემაში ამ საფეხურს ავტორები „ანტი-კომუნიზმს“ უწოდებენ, თუმცა ისტორიული კონტექსტის გათვალისწინებით, ალბათ უფრო უპრიანია განვაზოგადოთ ეს ტერმინი და  მოვიაზროთ მასში არა მხოლოდ ანტი-კომუნიზმი, არამედ აგრესიული დამოკიდებულება ზოგადად ნებისმიერი ინიციატივის მიმართ, რომელიც შეუზღუდავი კაპიტალიზმის ალტერნატივას გვთავაზობს. აქედან გამომდინარე მედია თავისთავად ხდება შეუზღუდავი კაპიტალიზმის მთავარი პროპაგანდისტი.

ვნახოთ რას წერენ ჰარტმანი და ჩომსკი:

„ანტი-კომუნისტური პათოსი შესაძლოა შესუსტდა საბჭოთა კავშირის დაშლისა და მსოფლიო სოციალისტური მოძრაობის გაქრობის შემდეგ, მაგრამ ეს მუხტი ავტომატურად  ჩაანაცვლა „ბაზრის სასწაულმოქმედების“ კიდევ უფრო ძლიერმა რწმენამ. კაპიტალიზმის ტრიუმფმა და იმ ჯგუფების გამარჯვებამ, რომლებიც დაინტერესებული იყვნენ პრივატიზაციით, სულ მცირე ელიტებში მაინც, კიდევ უფრო გააძლიერა საბაზრო იდეოლოგიის რწმენა. ამის გამო, მიუხედავად მტკიცებულებების არარსებობისა, ბაზარი ჩაითვალა უპირობო სიკეთედ და დემოკრატიულ მექანიზმად მაშინ, როცა არასაბაზრო მექანიზმების მიმართ გაძლიერდა ეჭვები. ამასთანავე და ამის მიუხედავად, როცა კერძო ფირმებს აქვთ პრობლემები და ჭირდებათ სუბსიდიები ან დახმარება, სახელმწიფო მუდამ ეხმარება მათ“

და კიდევ:

„როცა საბჭოთა ეკონომიკა 1980-იან წლებში შევიდა სტაგნაციის ფაზაში, ეს იხსნებოდა ბაზრის არარსებობით, მაგრამ როცა კაპიტალისტური რუსეთის ეკონომიკა იშლებოდა 1990-იანებში, არავინ ადანაშაულებდა ბაზარს.  ამ დროს ამბობდნენ, რომ ეს ყველაფერი პოლიტიკოსებისა და მუშების ბრალია, რომლებიც არ აძლევენ ბაზარს „სასწაულის მოხდენის“ საშუალებას.  ჟურნალისტიკამ ბოლომდე შეისრუტა ეს იდეოლოგია.“

ჩვენი მხრიდან შეგვიძლია დავამატოთ, რომ ეს ციტატა შეიძლება გავავრცელოთ საქართველოზეც და ქართულ ჟურნალისტიკაზეც, რომელიც ბოლო 25-30 წლის მანძლზე „ბაზარს“ აღიქვამს არა როგორც ერთ-ერთ მექანიზმს, არამედ როგორც „ეკონომიკურ პანაცეას“ რომელიც ყველგან, ყოველთვის ყველა სფეროში უკეთესაც „მუშაობს“ ვიდრე სხვა მექანიზმები.

90-იან წლებში საქართველოში ეკონომიკური დეგრადაცია კიდევ უფრო მასშტაბურ ხასიათს ატარებდა, ვიდრე თუნდაც რუსეთში, თუმცა ამის მიუხედავად წამყვანი მედია თითქმის არასდროს აყენებდა ეჭვქვეშ მასობრივი პრივატიზაციის იდეას, როგორც მექანიზმს. ეკონომიკური კოლაფსი იხსნებოდა ომით, თვით ამ საწარმოების არაეფექტიანობით, ბიუროკრატიის არაკეთილსინდისიერებით, მეწარმეთა უინიციატივობით, დასაქმებული ადამიანების სიზარმაცით, მაგრამ „მეინსტრიმში“ არასდროს არავის დაუყენებია ეჭვქვეშ თავად იდეის მართებულობა.

ეს ალბათ არც არის გასაკვირი, რადგან ყველა, ვინც ამ პერიოდში ბედავდა და აკრტიკებდა თავად ისეთი პრივატიზაციის ი დ ე ა ს, როგორი პრივატიზაციაც განხორციელდა პოსტსაბჭოთა სივრცეში, ხდებოდა „ფლაკის“ მსხვერპლი. ისინი ცხადდებოდნენ „კომუნიზმის გადმონაშთებად“, „ჩამორჩენილებად“, „რეტროგრადებად“ და ა.შ.

ერთი სიტყვით – ანტი-იდეოლოგია ეს არის მედიაში ჩადებული (და მედიის მიერ გაზიარებული) ი დ ე ო ლ ო გ ი უ რ ი პოზიცია, რომელიც (და ეს ძალიან მნიშვნელოვანია!) განსხვავებით თუნდაც იგივე საბჭოთა პროპაგანდისგან საზოგადოებას მიეწოდება არა როგორც პოლიტიკური პოზიცია, არამედ როგორც ო ბ ი ე ქ ტ უ რ ი   ჭ ე შ მ ა რ ი ტ ე ბ ა და სწორედ ამიტომ იქმნება ცრუ შთაბეჭდილება, რომ დასავლური (ტიპის) მასმედია თავისუფალია იდეოლოგიური ინდოქტრინაციიგან.

დასკვნა

თუ გავყვებით ჰარტმანისა და ჩომსკის ლოგიკას და განვხილავთ დასავლურ მასმედიას, როგორც ინსტიტუტს, რომელიც ფინანსურმა ელიტებმა „პროპაგანდის მოდელად“ აქციეს, მაშინ ალბათ არ უნდა გაგვიკვირდეს ის, რომ ამ ელიტების მიერ ბოლო რამდენიმე ათეული წლის მანძილზე დამკვიდრებულ დღის წესრიგთან ერთდად უნდა დამარცხებულიყო (და დამარცხდა კიდეც) ამერიკული მას-მედია, როგორც მისი განუყოფელი ნაწილი.

სხვათა შორის, „პროპაგანდის მოდელში“ დაშვებულია ამგვარი მარცხის შესაძლებლობას, როცა ავტორები აცხადებენ, რომ „მედიის მხრიდან ოფიციალური დღის წესრიგის გაზიარება ყოველთვის არ იძლევა სასურველ შედეგს საზოგადოებრივი ცნობიერებაზე გავლენის მოხდენის თვალსაზრისით. იქ, სადაც საზოგადოების ინტერესები მკვეთრად განსხვავდება ელიტის ინტერესებისგან ან იქ სადაც საზოგადოებას აქვს ინფორმაციის საკუთარი წყაროები, ოფიციალური პოზიცია შეიძება შეხვდეს დიდ წინააღმდეგობას“ .

ალბათ სწორედ ასეთი სცენარით განვითარდა მოვლენები 2016 წელს, რადგან კრიზისის პერიოდში წინააღმდეგობები „ელიტებისა“ და „მასების“ ინტერესებს, ისევე როგორც საზოგადოების სხვადასხვა ჯგუფების პოზიციებსა და შეხედულებებს შორის განსაკუთრებულად მძაფრდება.

ეს წინააღმდეგობა ძალიან კარგად გამოიყენა დონალდ ტრამპმა – ხოლო რაც შეეხება მედიას – მან, თუ შეიძლება ითქვას, მიიღო ის, რაც დაიმსახურა – მან დაკარგა საზოგადოების ნდობა და სწორედ ეს აძლევს ტრამპს მორალურ ლეგიტიმაციას და გამბედაობას ილაპარაკოს მედიაზე ისე, როგორც ის ლაპარაკობს.

ცხადია – მედიას რომ მეტი ავტორიტეტი და ნდობა ქონდეს საზოგადოების თვალში,  თვით ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტიც კი ვერ გაბედავდა მასთან ასეთ ხისტ კონფრონტაციას.

საბოლოო ჯამში კი შეიძლება დავასკვნათ, რომ კრიზისი, რომელშიც დღეს დასავლური მასმედია იმყოფება არის უფრო ფართო, სისტემური კრიზისის ნაწილი და მოიცავს არა მხოლოდ მასმედიას, არამედ ეკონომიკურ, ფინანსურ, პოლიტიკურ და იდეოლოგიურ ასპექსტებს, მაგრამ რაკი ჩვენი მიმოხილვა კონცენტრირებულია მედიაზე, ჩვენთვის ეს კრიზისი განსაკუთრებით საინტერესოა იმიტომ, როც ქართული მეინტრიმული მასმედია საკუთარ თავს მოიაზრებს დასავლური მედიის სტანდარტებში და შესაბამისად, მასზე აისახება (და მასში გადმოედინება) ყველა ის პრობლემა, რომელიც ახასიათებს უშუალოდ დასავლურ მედიას.

გამოსავალი კი ამ კრიზისიდან შეიძლება იყოს იმ სისტემური ხარვეზების დაძლევა, რომლებზეც მიუთთებენ ჩენს  მიერ განხილული ავტორები.

მიმოხილვის მომზადებაში შეტანილი წვლილისთვის ავტორი მადლობას უხდის პირველი არხის ანალიტიკური სამსახურის ხელმძღვანელს – ტატო ხუნდაძეს

სტატიაში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ემთხვეოდეს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პოზიციას

ფოტო გარეკანზე:   Yahoo News, photo: Evan Vucci/AP