ავტორი: ანა ბერია, კრიტიკული თეორიის და ფილოსოფიის დოქტორანტი.

შესავალი

რა არის პოლიტიკა? ბავშვობიდან, ყველა ჩვენგანს გამუდმებით ჩაგვესმის ერთი და იგივე ფრაზა – ‘პოლიტიკა ბინძური საქმეა’ – თითქოს პოლიტიკა იყოს ერთ-ერთი დამოუკიდებელი შრე ყველა სხვა დამოუკიდებელ შრეს შორის – იქნება ეს კულტურა, ხელოვნება, ლიტერატურა, ან უფრო მეტიც, ამ ლოგიკის რადიკალური გამოხატულება – თითქოს პოლიტიკა იყოს დამოუკიდებელი სფერო ისეთი ასევე ‘დამოუკიდებელი’ სფეროებისგანაც კი, როგორიც არის ეკონომიკა, ‘ბიზნესი’, ‘მენეჯმენტი’, ა.შ. თითქოს ‘ბუნებრივად’ დამოუკიდებელი შრეები არსებობდნენ, რომლებიც, ფიზიკის, ბიოლოგიის და სხვა ‘ბუნებრივი’ მეცნიერებების ჩვენგან დამოუკიდებლად წარმოჩენის ლოგიკის მსგავსად, ემორჩილებიან რაღაც მათთვის შინაგან ‘ბუნებრივ’ (და არა სოციალურ) განმსაზღვრელებს და სხვა შრეებისგან დამოუკიდებელ კანონებს. თითქოს ბუნებაში და ჩვენს ყოველდღიურობაში არსებობდეს სხვადასხვა, ერთმანეთისგან მყარად გამიჯნული, შეკრული და დახურული შრეები და მათი ამსახველი დისციპლინები საკუთარი მყარი და დამოუკიდებელი კანონებით, და თითქოს მათ შორის იყოს პოლიტიკაც, როგორც ერთ-ერთი და – ყველაზე ‘ბინძური’, არაეთიკური შრე, ეთიკა კი თითქოს ასევე მისგან გამიჯნული სოციალური ცხოვრების ერთ-ერთი დამოუკიდებელი შრე იყოს, რომლის განცალკევებაც შესაძლებელი იქნებოდა სხვა ბუნებრივი თუ სოციალური (ამ ორის ასევე მყარი გამიჯვნით) სფეროებისგან.

რას ემყარება პოლიტიკის (და მასთან ერთად ყველა სხვა დისციპლინის) ასეთი გაგება თანამედროვე სამყაროში და, განსაკუთრებით, ისეთ განვითარებად პოსტ-საბჭოთა ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა? მე აქ მხოლოდ ერთ წყვილს – პოლიტიკის და ეთიკის სფეროების თანამედროვე განსაზღვრებებს და ამ განსაზღვრებების კრიზისს შევეხები – კრიზისს განსაკუთრებით პანდემიის დროს. თუმცა იმედი მაქვს, ეს საკმარისი იქნება ჩვენს კონცეპტუალურ პარადიგმაში ზოგადად იმ ტიპის ლოგიკის მიმართ კრიტიკული მიმართების გამოღვიძებისთვის, რომელიც, პირველ რიგში, ჩვენი ცხოვრების ‘ბუნებრივ’ და ‘სოციალურ’ ასპექტებს დახურულ და ერთმანეთისგან გამიჯნულ შრეებად წარმოაჩენს, და რომელიც, შემდეგ, ამ დუალიზმზე დაყრდნობით, ‘ბუნებრივ’ და ‘სოციალურ’ შრეებს შიგნიდანაც ერთმანეთისგან გამიჯნულ და დამოუკიდებელ დისციპლინებად ყოფს – მაგალითად, თუნდაც, პოლიტიკის და ეთიკის შემთხვევაში.

მოდერნული პოლიტიკა და ეთიკა

მოდერნული პოლიტიკური ფილოსოფია, გარდა იმისა, რომ გარეგანად გამოყოფს საკუთარ თავს სხვა სფეროებისგან და დისციპლინებისგან, შინაგანადაც – თვითონ პოლიტიკის განსაზღვრების დროსაც – პოლიტიკური სუბიექტების და ინდივიდების ერთმანეთისგან გამიჯვნის და განსხვავების კანონს ემყარება: პოლიტიკური სუბიექტები მოდერნული პოლიტიკის მიხედვით მუდმივად სხვა პოლიტიკურ სუბიექტებთან განსხვავებულობაში, დაპირისპირებაში განისაზღვრება – მაგალითად ხალხის, ნაციის, ერის, კლასის თუ რასის პოლიტიკური კატეგორია კონსტრუირებულია მისი სხვა ნაციისგან, ერისგან, კლასისგან თუ რასისგან განსხვავებულობის მეშვეობით – სხვასთან დაპირისპირებით საკუთარი იდენტობის შეძენის მეშვეობით.

პოლიტიკის მოდერნული აღქმის მიხედვით, პოლიტიკა სოციალური სფეროა, რომელიც ბუნებრივისგან მყარადაა გამოყოფილი და რომელშიც კერძო პოლიტიკური სუბიექტები და აქტორები ‘საკუთარი’ იდენტობების მიხედვით მოქმედებენ, ‘საკუთარი’ და ‘კერძო’ კი ყოველთვის მხოლოდ ‘სხვა’-სთან დაპირისპირებაში იძენს შინაარსს – როგორც სხვა სუბიექტებთან დაპირისპირებაში, ასევე სხვასთან, როგორც არასოციალურთან – სხვასთან, როგორც ბუნებრივთან დაპირისპირებაში. პოლიტიკის და სოციალურობის ასეთი განმარტებიდან გამომდინარე, ‘საკუთრების’, როგორც სხვისგან გამიჯვნის პრინციპი, მათ შორის ბუნებისგან გამიჯვნის პრინციპი, აპრიორულ და აუცილებელ პრინციპად იქცევა სოციალური ცხოვრებისთვის. სწორედ აქედან გამომდინარე და ამაზე დაფუძნებით ყალიბდება ეთიკის მოდერნული გაგებაც – ეთიკა უკვე წინასწარვე განისაზღვრება, როგორც ერთეული, მყარად გამოყოფილი, კერძო სუბიექტის, ინდივიდის მიმართება მეორე ერთეულ ‘კერძო’ სუბიექტთან – ინდივიდთან, და ეს მიმართება იქცევა პირად, ინდივიდუალურ, კერძო შემთხვევად. ეთიკა იცლება პოლიტიკურისგან და პოლიტიკა ეთიკურისგან – პოლიტიკა წარმოდგენილია, როგორც კერძო, საკუთარი, სხვებისგან დამოუკიდებელი იდენტობების მქონე სუბიექტების ინდივიდუალური ქმედების არეალი, აქედან გამომდინარე კი ეთიკა იქცევა ამ კერძო ინდივიდუალური იდენტობების მქონე სუბიექტებს შორის პირადი მიმართებების მორალური კანონით დარეგულირების სფეროდ. ეთიკა იქცევა პირად მორალად (და არა პოლიტიკურად?!), თუმცა, პარადოქსულად, პოლიტიკაც პირადად გვეჩვენება – ინდივიდუალურად, და არა საზოგადოდ.

მოდერნული პოლიტიკური ფილოსოფიის და ეთიკის ჩამოყალიბება ემთხვევა, ერთი მხრივ, კაპიტალიზმის აღზევების ისტორიულ პერიოდს, როდესაც ‘საკუთარი’-ს უსასრულო და შეუზღუდავი ექსპანსიის ლოგიკა უკვე სამართლებრივადაც სულ უფრო მეტად ემყარება ‘სხვა’-ს, და სხვის ექსპლუატაციას, იქნება ეს ‘სხვა’ ბუნება, სხვა კლასი, კოლონია, თუ ქალი, და, მეორე მხრივ, ეს პერიოდი გადაჯაჭვულია დასავლურ მეცნიერულ განვითარებასთან, ბუნებისგან გამიჯვნის, მისი დამორჩილების და გამოყენების პრინციპების აღზევების პერიოდთან. სწორედ ამ ტიპის დაუსრულებელი მისაკუთრების და სხვის ხარჯზე საკუთარის ექსპანსიის ლოგიკისთვის კი აუცილებელია პოლიტიკის და სოციალური სფეროების ერთი მხრივ ბუნებისგან მკაცრად გამიჯვნა, მეორე მხრივ კი ამ სფეროების სრულიად ინდივიდუალიზებული აღქმა. მართლაც, თუ სოციალურობის გაგება ინდივიდუალისტურ დისკურსზე და კერძო-ს ლოგიკაზე იქნება დაყრდნობილი, რომელიც საკუთარს სხვას დაუპირისპირებს და ხაზს გაუსვამს, რომ საკუთარი-ს წარმოება მხოლოდ სხვა-სთან დაპირისპირებაშია შესაძლებელი, მაშინ პოლიტიკა მხოლოდ სხვადასხვა კერძო იდენტობების დაპირისპირებად განისაზღვრება, ეთიკა კი ამ უკვე გამიჯნული იდენტობების და ერთეულების შესაძლო მიმართებების მორალურ რეგულირებად. მაგრამ რას ეფუძნება ის დაშვება, რომ ‘საკუთარი’-ს წარმოება და ინდივიდუალური, ერთეულოვანი იდენტობები აუცილებელია ნებისმიერი სოციალურობისთვის? რა ისტორიული პროცესის თეორიული განსაზღვრებაა ამგვარი კონცეპტუალური ჩარჩო? სწორედ ეს არის ის კრიტიკული კითხვა, რომელიც გვახსენებს, რომ მოდერნული თეორიული პარადიგმა და ფილოსოფიური ლოგიკა, რომელიც საფუძვლად უდევს პოლიტიკის და ეთიკის კონკრეტულ განსაზღვრებებს და შესაბამისად, სოციალური ურთიერთობების ლოგიკის კონკრეტულ ფორმას, არა აიისტორიულია, როგორც ის საკუთარ თავს წარმოაჩენს, არამედ კონკრეტული სპეციფიკური ისტორიის შედეგია – მას კონკრეტული ისტორია აქვს, და არა რაიმე ტიპის თავისთავადი აისტორიული აუცილებლობა და შინაგანი განვითარების დამოუკიდებელი ‘ბუნებრიობა’. ეს კონკრეტული ისტორიული პერიოდი კი კაპიტალის ექსპანსიის, აკუმულაციის და მისაკუთრების პერიოდია, რომელიც მუდმივად ‘მეტ’ ‘საკუთარს’ ითხოვს, თავის-უფლებას სხვისი-უფლების დაქვემდებარების ხარჯზე მოიპოვებს, და სიცოცხლის, ბუნების და სოციალური ცხოვრების სულ ახალ-ახალ ასპექტებს მოიცავს კაპიტალის ლოგიკის ქვეშ, იქნება ეს თავისუფალი დრო, ემოციური შრომა, ემოციური ურთიერთობები, თუ ფსიქიკური პროცესები. ამის შედეგად კი ვიღებთ სულ უფრო მზარდ უთანასწორობას ‘საკუთრებასა’ და ‘სხვა’-ს შორის, და ეს არა მხოლოდ ემპირიულ ფაქტად, არამედ სამართლებრივ და ლოგიკურ აუცილებლობადაც გვევლინება.

პანდემია და მოდერნული ლოგიკის კიდევ ერთი კრიზისი

მოდერნული პოლიტიკისა და ეთიკის წარმოდგენების და საკუთრების ლოგიკის აუცილებლობისა და თავისთავადობის საპირწონედ, ამ პარადიგმის კრიზისულობა კარგად წარმოაჩინა გლობალურმა პანდემიამ – წარმოაჩინა ის, რომ ჩვენ იმდენადვე ჯანმრთელები ვართ, რამდენადაც ნებისმიერი ‘სხვა’, იქნება ეს ადამიანი, ცხოველი თუ ეკოსისტემა, ჩვენი მეზობელი თუ ჩვენგან შორს მცხოვრები; პანდემიამ კიდევ ერთხელ წარმოაჩინა ‘საკუთარისა’ და ‘სხვას’ დაყოფის ილუზორულობა, და ეს შეიძლება გავიგოთ როგორც ინდივიდუალურ, ასევე ნაციონალურ და გლობალურ დონეზე. საკუთარისა და სხვის დაყოფის მაგივრად პან-დემიამ (პან-დემოს), როგორც საერთო სახალხო გლობალურმა კრიზისმა, რომელიც ვერც მხოლოდ ბუნებრივით, ვერც მხოლოდ სოციალურით, ვერც მხოლოდ პოლიტიკურით და ვერც მხოლოდ ეკონომიკურით აიხსნება, არამედ მხოლოდ მათი მუდმივი თანაკვეთების, მუდმივი ერთიანობის ამსახველია, წარმოაჩინა საერთო თანაყოფნის, თანაარსებობის შრე, რომელშიც ყველანაირი დაყოფა ილუზორულია. ამ საერთოობის, და არა სხვის ‘ხარჯზე’ უთანასწორო და ასიმეტრიული ყოფნის, არამედ მუდმივი თანა-ყოფნის (როგორც პირველადი საწყისი წერტილის ნებისმიერი სოციალურობისთვის) ხაზგასასმელად, იყენებენ ხოლმე ტერმინს ‘ტრანსინდივიდუალურობა’ ან ‘საერთოს/საზოგადოს ფილოსოფია’ , რომელიც საზოგადოების პირველად შემადგენელად არც ინდივიდებს და მათ საკუთარ კერძო იდენტობებს იღებს, და არც კოლექტიურ იდენტობებს, რომლებიც ისევ ერთმანეთისგან გამოყოფის მეშვეობით შეიძენდნენ საკუთარ შინაარსს. ნებისმიერი ასეთი ერთეულის მაგივრად, ტრანსინდივიდუალურობა, როგორც საერთოობის, საზოგადო-ებრიობის შრე საზოგადო-ებრიობას განსაზღვრავს, როგორც მუდმივ კომპოზიტურ თანა-არსებობას, სადაც პირველადი არა ერთეულები, არამედ სწორედ კავშირები და მიმართებებია, ქსელური, ტრანს-ინდივიდუალური ურთიერთ-კავშირებია, რომლითაც შედგენილია ნებისმიერი ერთეული ინდივიდი.

რას ნიშნავს ეს პოლიტიკის და ეთიკის იმ ლოგიკასთან მიმართებაში, რომელიც ზემოთ განვიხილეთ? მიმართებების, თან-ყოფნის, ურთიერთ-კავშირების პირველადობა გულისხმობს, რომ ნებისმიერი პოლიტიკური სუბიექტი არა ცალკეულად არსებობს და ინდივიდუალურად განისაზღვრება, როგორც სხვასთან განსხვავებაში მყოფი მყარი იდენტობა და საკუთარი თავის იდენტური სუბიექტი, არამედ მუდმივად თანა-არსებობის ღია პროცესშია და შესაბამისად, მუდმივად შედგენის პროცესშია – მუდმივად დაუსრულებელი კომპოზიტია, მისი ‘იდენტობა’ კი არასდროს არის მყარი და საკუთარი თავის იდენტური – ის მუდმივად შედგენილია სხვადასხვა ქსელური ურთიერთკავშირებით და თანმყოფი სხვებით – არ არსებობენ ცალკე ინდივიდები, ‘საკუთარი’ მყარი იდენტობებით, რომლებიც შემდეგ ხან ერთიანდებიან ხან კი არა, არამედ ყველა – მთელი სოციალური და ბუნებრივი ქსოვილი – მუდმივად კომპოზიტური პროცესია და სხვებთან იმდენად გადაჯაჭვულია, რომ მათი საზღვრები ყოველთვის დინამიკური და არაზუსტია. და ამ სხვებში არა მხოლოდ ადამიანები, არამედ ბუნებაც ისევე იგულისხმება – აქ იგულისხმება მთელი ინფრასტრუტურა, მთელი გარემო. პოლიტიკური სუბიექტები, შესაბამისად, მუდმივად ეთიკური სუბიექტები არიან და პირიქით, რადგან ისინი მუდმივად სხვებთან ერთად თანა-არსებული და დამოკიდებული კომპოზიტები არიან და არასდროს დამოუკიდებელი ინდივიდები – პირველადი სოციალური რეალობა სწორედ მათ შორის არსებული ქსელები, მიმართებები, რელაციური(მოხსენიებული – რედ) კავშირებია, რომელთა მეშვეობითაც მთელი ცხოვრებისეული სოციალური პროცესი არის დინამიკა არა მყარ და იდენტურ ერთეულებს შორის, არამედ მიმართებების ღია ქსელებს შორის – ურთიერთ-თან-ყოფნა და არა დაპირისპირება ან განსხვავება; ურთიერთ-დამოკიდებულება და არა დამოუკიდებლობა. ის კი, რაც ფარავს ამ შრეს, რაც ფარავს ამ საზოგადოებრიობის, საერთო თანაარსებობის და მუდმივი თანა-დამოკიდებულების შრეს, არის საკუთრების და ინდივიდუალიზმის ლოგიკა, რომელიც მუდმივად ურტყამს სოციალურ საერთო ქსოვილს და საზოგადო სიკეთეებს. პანდემიამ ხელის გულზე გამოაჩინა ისეთი საზოგადოებრივი სიკეთეების კრიზისი, როგორიცაა ჯანდაცვის სისტემა, საპენსიო სისტემა, საჯარო სერვისების სისტემა, ბუნებრივი სიკეთეები, რომლებიც გარდაქმნილია ინდივიდუალურად მისაკუთრების – საკუთრების, საკუთარის და სხვის გამიჯნულ კატეგორიებად. შედეგად, საკუთრებისა და ინდივიდუალიზმის ამგვარი ლოგიკა, რა თქმა უნდა, აწარმოებს მუდმივად მზარდ ასიმეტრიას და უთანასწორობას საკუთარსა და სხვა-ს შორის, და საერთოზე, საზოგადოზე სხვას უზღუდავს წვდომას – ის საზოგადოს ინდივიდუალურ საკუთრებად აქცევს.

კრიზისების პერიოდში სწორედ ინდივიდუალისტური პოლიტიკის და მისი შესაბამისი ეთიკის ილუზორულობა ჩანს კარგად – კარგად ჩანს, რომ არ არსებობს არაფერი კერძო და დამოუკიდებელი – მათ შორის ყველაზე ‘ბუნებრივიც’ კი – იმუნიტეტიც – ყველაფერი საზოგადოა, საერთოა, პან-სახალხოა (pan-demos). ხაზი ესმევა, ერთი მხრივ, ბუნება-სოციუმის დუალიზმის ილუზორულობას, მეორე მხრივ კი, საკუთარისა და სხვის დაყოფის, სულ უფრო გაძლიერებული ინდივიდუალიზმის დისკურსის ილუზორულობას – ინდივიდის, როგორც დამოუკიდებლის, კერძოს, საკუთარის დისკურსი სრულიად შეუნარჩუნებელია კრიზისის დროს, და ფარდა ეხდება იმას, რომ არ არსებობს დამოუკიდებელი ერთეული – ყველაფერი ტრანსინდივიდუალური, ანუ, საზოგადოა.

სწორედ ამიტომაც, პირველი პასუხი კრიზისების და საგანგებო მდგომარეობის დროს სწორედ გაერთიანება, საერთო სოლიდარობაა ხოლმე – მაგრამ ცენტრალური პრობლემა სწორედ ამ საგანგებო მდგომარეობების დროს გამოაშკარავებული საფუძველმდებარე პრინციპების გაქრობის და რეპრესირების გარეშე მათი გახანგრძლივების და შენარჩუნების მცდელობებია – როგორ უნდა გარდავქმნათ კრიზისების დროს გამოვლენილი საზოგადოებრივი საფუძვლები გრძელვადიანი სოციალური წყობის ფორმებად და სხვა ტიპის სოციალურ სტრუქტურად – რომელიც არა ცალკეულ ერთეულ საკუთარ პოზიციებს დაარეგულირებს, არამედ საზოგადოებრივ თანას-უფლებას დაეფუძნება და ამით გარდაქმნის დომინანტურ ლოგიკას? სწორედ ეს არის ცენტრალური პრობლემა.

ახალი ეთიკა, როგორც ახალი პოლიტიკა

‘თანასუფლება’ (Equaliberty/Égaliberté) ეტიენ ბალიბარის კონცეპტია, რომელსაც ის თავის-უფლების, და თანა-სწორობის მაგივრად გვთავაზობს, ეს კი, პირველ რიგში, პოლიტიკური ლოგიკის ისეთი ამოტრიალებაა, რომელიც ეთიკას უთანაბრდება, მეორე მხრივ კი ეთიკის განსაზღვრების ისეთი ამოტრიალება, რომელიც პოლიტიკას უთანაბრდება – თანასუფლებიდან ამოსული ეთიკა უკვე თავისთავად პოლიტიკაა, და ამგვარი პოლიტიკა უკვე თავისთავად ეთიკაა – არა როგორც მტრების და მეგობრების გარჩევის პოლიტიკა და შესაბამისი ეთიკა, არა იდენტობის პოლიტიკა და ეთიკა, არამედ მუდმივად საკუთარი-ს და მყარი იდენტობის ილუზორულობის წარმოჩენის პროცესი – მუდმივად სხვაზე დამოკიდებულების გახსენების პროცესი – ანუ, მუდმივად საერთოობის, საზოგადოებრიობის პირველადობის წარმოჩენის პროცესი. აქ თავის-უფლება სხვისი უფლებისგან განსხვავებულობას აღარ გულისხმობს, შესაბამისად, ‘საკუთარი’ სხვის ხარჯზე აღარ მყარდება და უთანასწორობას აღარ გულისხმობს, არამედ მუდმივად თანა-ყოფნიდან ამოდის; ამავდროულად, თანასუფლება თანა-სწორობის ნაცვლად ‘სწორობას’ აღარ მოიაზრებს – მსგავსებას აღარ მოიაზრებს საწყის პირობად, არამედ განსხვავებულობას თანაბარ უფლებას ანიჭებს საერთოზე, საზიაროზე.

თუ ‘საკუთარი’ მუდმივად ისაკუთრებს საზოგადოს და ამით სხვას ართმევს საზოგადოზე წვდომას, თანასუფლება, სწორედ ამის საწინააღმდეგოდ, ყველა განსხვავებას საზოგადოებრივში თანყოფნის უფლებას უბრუნებს. რადგანაც თანასუფლება მუდმივად ღია თან-ყოფნის პროცესში საერთო, საზოგადოებრივ შრეზე მიუთითებს, ამიტომ ის არა საკუთარზე, არამედ საერთოზე, საზოგადოზე ზრუნვის პრაქტიკას გულისხმოს. ‘თანასუფლების’ ინდივიდუალური საზრუნავი საზოგადოა, საზოგადო საზრუნავი კი ინდივიდსაც მოიაზრებს – აქ წინასწარ მყარ ერთეულად განსაზღვრული იდენტური ინდივიდი კი აღარ იგულისხმება, არამედ მუდმივად კომპოზიტური პროცესი საზოგადო, საერთო ქსოვილში. შესაბამისად, ამგვარ თან-ყოფნაში ინდივიდი და საერთო/საზოგადო ერთამანეთს აღარ უპირისპირდება – მათ შორის განსხვავება ქრება, რადგან ინდივიდუალური თვითონვე მუდმივად საზიარო, საერთო, საზოგადოთია შედგენილი. სწორედ ამიტომ, პოლიტიკური სუბიექტი და პოლიტიკური ქმედება პირდაპირ ეთიკურად იქცევა და პირიქით, რადგან სხვის მიმართ ღიაობის და თანყოფნაში ზრუნვის პრაქტიკები წარმოშობს სწორედ სოლიდარობის ისეთ ფორმებს, რომლებიც არა ერთმანეთთან განსხვავებულობაში და დაპირისპირებაში განსაზღვრავს სუბიექტებს, არამედ ურთიერთ-ზიარებაში, ურთიერთ-ზრუნვაში, თანა-ზე და არა თავის-ზე ზრუნვაში.

დასკვნის მაგივრად

რომ შევაჯამოთ: არსებულ კაპიტალისტურ წესრიგში დამოუკიდებელი სუბიექტის ეთიკური კონცეპტი და მოდერნული პოლიტიკა სწორედ იმ მეთოდს ემყარება, რომელიც, თავისი პოლიტიკური სუბიექტის განსაზღვრის დროს, გამიჯნავს მას ყველა სხვასგან (საზღვარს უდებს მას), რომელიც ამ სუბიექტის მიღმა რჩება (იქნება ეს სხვა იდენტობა, სხვა გენდერი, სხვა კლასი, სხვა ერი თუ ა.შ, რომ აღარაფერი ვთქვათ ბუნებაზე). სწორედ ამის ხარჯზე, კაპიტალისტური წესრიგი ყოველთვის სხვას ექსპლუატაციას და სხვაზე დომინაციას ემყარებოდა, იქნებოდა ეს ქალი, კოლონია, მონა, მუშა, თუ ბუნება; ‘საკუთარის’ და საკუთრების ამგვარი ექსპანსიისა და აკუმულაციის პროცესი ყოველთვის მხოლოდ საერთოზე და საზიაროზე წვდომის სხვისთვის წართმევის ხარჯზე ხდებოდა შესაძლებელი, საკუთარი თავის გარდა ყველაფერი სხვას შთანთქმის ხარჯზე ზრდა კი მუდმივ უთანასწორო ძალაუფლებრივ ასიმეტრიას წარმოშობდა, რომელიც თანამედროვე სამყაროს სოციალურ აუცილებლობად ევლინებოდა; ამ ისტორიული პერიოდის შესაბამისი ლოგიკის შიგნით ყველაფერი ურთიერთჩანაცვლებადი ხდებოდა და ერთადერთი, რაც საკუთარ არსებობას ამტკიცებდა – კერძო კაპიტალია, რომელიც სხვა ყველაფრის ხარჯზე არსებობს და არა თანა-არსებობს და ზრუნავს საერთოზე; დაუსრულებელი აკუმულაციის და მისაკუთრების აბსტრაქტული ლოგიკის ქვეშ ყველაფერი, რაც არსებობს – მთლიანად სიცოცხლე, ურთიერთჩანაცვლებადი საქონელი ხდება.

თუმცა სწორედ ამ ლოგიკის თავისთავადობა და აუცილებლობა არის ის, რაც არა მარტო ეჭვქვეშ დააყენა, არამედ მთლიანად უარყო პანდემიამ სწორედ ურთიერთ-დამოკიდებულების და ურთიერთ-საზიარობის, საზოგადოებრივის პირველადობაზე ხაზგასმით. ამგვარმა საერთო კრიზისმა კიდევ ერთხელ წარმოაჩინა იმ ლოგიკის ილუზორულობა და ისტორიული სპეციფიკა, რომელშიც ბუნებრივ და აუცილებლობით განსაზღვრულ კატეგორიებად იქცევა საკუთარის და სხვის, მე-ს და სხვა-ს დაპირისპირება, და ასევე, წარმოაჩინა ბუნებრივის და სოციალურის დაპირისპირების ილუზორულობა (პანდემია, ცხადია, ვერც მხოლოდ ‘ბუნებრივში’ ჩაეწერება და ვერც მხოლოდ ‘სოციალურში’). ამ მოდერნული ლოგიკის კრიზისი არის სწორედ იმის წარმოჩენა, რომ ეს დაყოფილი კატეგორიზაცია არა აუცილებლობა, არამედ კაპიტალის ლოგიკაა, რომელიც ყოველთვის აბსტრაგირებაა იმ კონკრეტული სიცოცხლის ფორმებიდან, რომლებიც მუდმივად წარმოაჩენენ კაპიტალის ლოგიკის მცდარობას – წარმოაჩენენ, რომ ის კატეგორიები, რომელსაც კაპიტალი იყენებს, მხოლოდ აბსტრაქტული კატეგორიებია და ვერასდროს იხელთებს იმას, რაც ყოველთვის მის მიღმა რჩება – ტრანსინდივიდუალური სიცოცხლის დინამიკას – თანყოფნის, თანა-არსებობის დინამიკას, რომელიც ვერასდროს რედუცირდება ურთიერთჩანაცვლებადობაზე და ყოველთვის წარმოაჩენს ამ ლოგიკის აბსურდულობას. ამის მაგივრად, საერთოდან, საზოგადოდან, თანა-დან ამოსული პრაქტიკა სხვა, უფრო პირველადი ტიპის თან-ყოფნის ლოგიკას ხდის ფარდას, შესაბამისად, პოლიტიკას და ეთიკას ახლებურად განსაზღვრავს და ინდივიდუალისტური, ერთეულებზე მორგებული კონცეპტუალური ჩარჩოს მაგივრად, ხაზს უსვამს ურთიერთ-საზიაროობაზე, ურთიერთ-თანა-ყოფნაზე – საერთოობაზე ზრუნვას.

პოლიტიკის გაგების ამგვარი გარდაქმნა, შესაბამისად, არა დამოუკიდებლობაზე, არა გა-თავის-უფლებაზე აპელირებაა, არამედ პირიქით, ყველას გა-თანას-უფლებაზე, რაც ნიშნავს სწორედ ყველას რეციპროკულად ( ორმხრივი – რედ) ‘სხვა’-ს ადგილას, დამოკიდებულის, მოწყვლადის, ღიას ადგილას დადგომას ან, უფრო სწორად, თანა-ს ადგილას დადგომას – სადაც აგენტობა და სუბიექტურობა აღარ არის დაპირისპირებაში მოწყვლადთან და დამოკიდებულთან, სოციალურობა კი აღარ არის დაპირისპირებული ბუნებასთან, არამედ სწორედ ურთიერთ-მოწყვლადობით და ურთიერთ-დამოკიდებულებით, თანა-ზრუნვით იწყებს და ამით, სუბიექტს და სხვა-ს შორის, და სოციალურსა და ბუნებრივს შორის დაპირისპირებას ან გამიჯნულობას აქრობს – ყველა და ყველაფერი ‘ჩართულია’ ყველაფერ სხვაში, და პირიქით.

პოლიტიკის ამგვარი ახლებური გაგება ნიშნავს ახალი ტიპის სოციალური ლოგიკის მქონე ქსელების, ახალი – ტრანსინდივიდუალური ტიპის სოციალური ქსოვილის წარმოჩენას, რომელიც სოლიდარობაზე და საზოგადო-ზე, თანა-ზეა დამყარებული, და, შესაბამისად, პირველ რიგში, თავისთავად ეთიკაურია.

სტატიაში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ემთხვეოდეს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პოზიციას.