Վրաստանի դատախազությունը և իրավապահ մարմինները պետք է հատուկ ուշադրություն դարձնեն փողերի սպիտակեցման և կազմակերպված հանցավորության միջև կապերի բացահայտմանը,- այս մասին ասվում է Ամերիկայի Միացյալ նահանգների պետքարտուղարության, միջազգային թմրանյութերի վերահսկման ռազմավարության (INCSR) վերաբերյալ 2021 թվականի զեկույցում, որն վերաբերում է փողերի սպիտակեցման դեմ պայքարին:
«2020 թվականի հունիսին, Վրաստանի ֆինանսական մոնիտորինգի ծառայությունը և ֆինանսական հետաքննության վարչությունը ընդունեց նոր կանոնակարգեր, որպեսզի սահմանվի Վրաստանի ապագա նորմատիվ-օրենսդրական բազան: Իրավապահները վերջին տարիներին ստեղծված մոնիտորինգի մեխանիզմներից օգտվել են թմրանյութերի, կազմակերպված հանցավորության և փողերի սպիտակեցման հետ կապերը հայտնաբերելու համար: Վրաստանում ապօրինի եկամտի մեծ մասը գալիս է բանկային կեղծիքներից և կիբերհանցագործություններից: Կրիպտոարժույթները Վրաստանում չեն կարգավորվում, և խաղային բիզնեսի հետ միասին դա խնդիր է, որը պետք է լուծվի», – ասված է զեկույցում:
Փաստաթղթում նշվում է, որ Վրաստանում ներկայիս տնտեսական իրավիճակը պարարտ հող է ստեղծում փողերի սպիտակեցման համար:
«Բիզնես վարելու պարզությունը, որը մեծացնում է Վրաստանի գրավչությունը մաքուր ներդրումների համար, նաև միջոց է, որ մուտք գործեն ֆինանսական համակարգում անօրինական ճանապարհով ձեռք բերված գումարները: Փողերի լվացման սպառնալիքը մեծացնում է նաև այն փաստը, որ Վրաստանում կրիպտոարժույթը չի կարգավորվում: Վերջին տարիներին ստեղծված մոնիտորինգի մեխանիզմների միջոցով դատախազությունը կապ է հաստատել թմրանյութերի, կազմակերպված հանցավորության և փողերի լվացման միջև: Մոլեխաղերի արդյունաբերության, այդ թվում ՝ առցանց խաղերի անվերահսկելի աճը նույնպես մտահոգիչ է», – ասվում է փաստաթղթում:
Զեկույցի համաձայն, 2019 թվականի հունվարի դրությամբ, Վրաստանում գրանցված է 449 վիճակախաղ և այլ խաղային բիզնես: Նաև ՝ 34 խաղատուն: Փաստաթղթում նշվում է, որ խաղային բիզնեսը վերահսկվում է Վրաստանի ֆինանսների նախարարության կողմից: Միևնույն ժամանակ, զեկույցի հեղինակները նշում են, որ Վրաստանում գոյություն ունի «փողերի լվացման դեմ պայքարի համարժեք, իրավական և ինստիտուցիոնալ հիմք»:
Զեկույցում ասվում է, որ Վրաստանում շատ են տարածված Բիթքոինը և այլ վիրտուալ արժույթները:
«Վրաստանը վիրտուալ արժույթի արդյունահանման հանրաճանաչ վայր է: Այնուամենայնիվ, Վրաստանում չկա կիբերհանցագործությունների փորձառու լաբորատորիա և այն ունի միայն մի քանի որակյալ թվային քրեագետ: Անհրաժեշտ են լրացուցիչ ջանքեր այս ոլորտում կարողությունները մեծացնելու և թվային ապացույցների ձեռքբերման և վերլուծության վերաբերյալ օրենսդրությունը բարելավելու համար: Վրաստանի դատախազությունը վերջերս ստեղծել է կիբեռհանցագործությունների դեմ պայքարի վարչություն, և այն արդեն աշխատում է կրիպտոարժույթների արդյունահանման հրահանգների մշակման վրա, որոնք կօգտագործվեն իրավապահ մարմինների կողմից», – ասված է զեկույցում:
Պետքարտուղարության զեկույցում ասվում է նաև, որ 2018 թվականի համեմատությամբ վրացական խաղային բիզնեսը շատ ավելի կասկածելի գործարքներ է հայտնաբերել:
«Դա պայմանավորված է Վրաստանի կառավարության ջանքերով, որը խաղային բիզնեսում ստեղծել է մոնիտորինգի բաժիններ և սկսել իրազեկման ծրագրեր: Այնուամենայնիվ, խաղային բիզնեսի կողմից ներկայացված հաշվետվությունների քանակը, անկասկած, փոքր է, ինչը կարող է ցույց տալ, որ խաղային արդյունաբերությունը լիովին չի համապատասխանում կանոնակարգերին», – ասված է զեկույցում:
Փաստաթղթում նաև ասվում է, որ 2019 թվականին, Վրաստանում փողերի լվացման ռիսկերը գնահատվում են միջին, իսկ ահաբեկչության ֆինանսավորման ռիսկերը ՝ ցածր:
«Վրաստանի դատախազությունը և իրավապահ մարմինները պետք է հատուկ ուշադրություն դարձնեն փողերի լվացման և կազմակերպված հանցավորության միջև կապերի բացահայտմանը: Դատախազությունը վերջերս օգտագործել է նոր ծրագիր, որն օգնում է նրանց բացահայտել և վերացնել փողերի լվացման ռիսկերը: Վրաստանը պետք է նաև քայլեր ձեռնարկի խաղային շահագործման վերահսկողությունը և կարգավորումը բարելավելու ուղղությամբ», – ասվում է փաստաթղթում:
Ըստ զեկույցի, Վրաստանի դատախազությունը հազվադեպ է կապում թմրանյութերի ապօրինի շրջանառությունն ու փողերի լվացումը:
«Այնուամենայնիվ, 2020 թվականին տեղի են ունեցել մի քանի հաջող դեպքեր ՝ կապված փողերի լվացման, թմրանյութերի ապօրինի շրջանառության և կազմակերպված այլ հանցագործությունների հետ և դրանք կապված են եղել զգալի գումարների հետ, չնայած ընդհանուր առմամբ փողերի լվացման դեպքերի թիվը ցածր է», – ասվում է զեկույցում:
Փաստաթղթի համաձայն, քրեական գործեր են հարուցվել 2020 ֆիսկալ տարվա ընթացքում փողերի լվացման 36 դեպքերի համար, մինչդեռ 2019 թվականին նման դեպքերի թիվը 25 էր: 2020 թվականին երկու մարդ մեղավոր է ճանաչվել փողերի լվացման մեջ:
«Դատախազությունը այսպիսի ցածր ցուցանիշի պատճառ է անվանում «կովիդ 19»-ի համավարակը, որի պատճառով դատավարությունները հետաձգվել են: Կասկածելի գործարքների հաշիվները շարունակում են մնալ փողերի լվացման հետաքննության հիմնական աղբյուրը: Վրաստանը պետք է բարձրացնի զուգահեռ հետաքննությունների արդյունավետությունը և ավելի արդյունավետորեն կատարի բռնագրավման մասին օրենսդրությունը», – ասված է զեկույցում:
