Ստրասբուրգի դատարան. Նիկա Մելիայի ձերբակալության ժամանակ մարդու իրավունքների կոնվենցիայի հոդվածների խախտում չի եղել
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը հրապարակել է «Նիկա Մելիան ընդդեմ Վրաստանի» գործով որոշումը։
Ստրասբուրգի դատարանի հրապարակած մամուլի հաղորդագրությունում նշվում է, որ «Մելիան ընդդեմ Վրաստանի» գործով դատարանը գտել է, որ չկա ազատության, անվտանգության իրավունքի և իրավունքների սահմանափակման կիրառման շրջանակի խախտում։
Գործը կապված է 2019 թվականին ընդդիմադիր քաղաքական գործիչ Նիկա Մելիայի ձերբակալության և էլեկտրոնային ապարանջանի ամրացման հետ։ Դատարանը հայցը ճանաչեց ընդունելի և որոշեց, որ Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի առաջին պարբերության (ազատության և անձնական անվտանգության իրավունք) խախտում չկա: Նաև, Դատարանը գտել է, որ Կոնվենցիայի 18-րդ հոդվածի (իրավունքների սահմանափակումների կիրառման շրջանակ) խախտում չկա՝ կապված Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի առաջին պարբերության հետ: Նաև Ստրասբուրգի դատարանը գտել է, որ Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի երրորդ պարբերության շրջանակներում առանձին խնդիր չի առաջանում:
Ստրասբուրգի դատարանի հրապարակած մամուլի հաղորդագրության համաձայն՝ Ստրասբուրգի դատարանը համաձայնել է վրացական դատարանների հետ, որ քրեական հետաքննությունը սկսելիս գործի նյութերը հաստատել են «հիմնավոր կասկածը»՝ Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի իմաստով, որ Մելիան կարող է կատարել քրեական հանցագործություն:
«Պատճառները, թե ինչու է անհրաժեշտ եղել կանխարգելիչ միջոցներ կիրառել՝ թույլ չտալու թաքնվելը, ապացույցները կեղծելը կամ կրկին հանցանք կատարելը, ամբողջությամբ ներկայացված են 2019 թվականի հունիսի 27-ի և հուլիսի 2-ի դատարանների որոշումներում։ Համապատասխան ազգային օրենսդրությունը նախատեսում էր գրավի փոխակերպումը նախնական կալանքի՝ գրավի վերաբերյալ որոշումների անապահովության իրավիճակներում:
Ստրասբուրգի դատարանը անհիմն չի համարել Առաջին ատյանի դատարանի եզրակացությունը՝ հիմնվելով վերջինիս վերանայման տարբեր տարրերի վրա, առ այն, որ 2019 թվականի հունիսի 27-ի և 2019 թվականի հուլիսի 2-ի որոշումներում նշված ռիսկերը դեռևս առկա են եղել որոշման պահին։ 2021 թվականի փետրվարի 17-ին` հիմնավորելով գրավի փոփոխությունը խափանման միջոցի: Ձերբակալությունը որպես վերջին միջոց է իրականացվել այն բանից հետո, երբ Մելիայի ակնհայտ հրաժարումը գրավի մասին հրամանը կատարելուց հետո: Դատարանը ճանաչեց, որ Մելիայի գործողությունները կարող էին դիտարկվել այն ժամանակվա երկրում ակնհայտ լարված քաղաքական միջավայրի, նրա քաղաքական գործչի կարգավիճակի և արտահայտվելու ազատության իրավունքի ավելի լայն համատեքստում: Այնուամենայնիվ, թվում էր, որ գրավի վերաբերյալ որոշումը չկատարելու համար իրավական հետևանքների փոխարեն Մելիան ակնկալում էր, որ քրեական գործի նախաքննության մեկնարկից անցած մեկուկես տարին հաշվի առնելով՝ խափանման միջոցներն ընդհանրապես կհանվեն։ Այնուամենայնիվ, Ստրասբուրգի դատարանը գտել է, որ ազգային օրենսդրության և Մարդու իրավունքների կոնվենցիայի նման մեկնաբանությունը չի համապատասխանում Կոնվենցիայի ոգուն և օրենքի գերակայության սկզբունքին, որը հիմնված է 5-րդ հոդվածի առաջին պարբերության վրա։ Ըստ այդմ՝ դատարանը սույն հոդվածի խախտում չի արձանագրել։
Ինչ վերաբերում է այն պնդումներին, թե իշխանությունները ցանկանում էին հեռացնել Մելյային Վրաստանի քաղաքական ասպարեզից, Ստրասբուրգի դատարանը չէր կարող անտեսել այն փաստը, որ վրացական դատարանները, հենվելով Մելիայի ազատության և անվտանգության իրավունքի պաշտպանության կարևորության վրա, ի սկզբանե մերժեցին դատախազի պահանջը։ Իշխանությունները նրան չսահմանափակեցին պատգամավորական մանդատն իրականացնելու, լրատվամիջոցների ու հասարակության հետ շփվելու, նախընտրական քարոզարշավի անցկացման հարցում, ինչը նրան նոր մանդատ բերեց խորհրդարանում։ Փաստորեն, պարզվել է, որ նրա նկատմամբ հարուցված քրեական գործը կասեցվել է, որպեսզի նա պատշաճ կերպով մասնակցի խորհրդարանական ընտրություններին»,- ասված է դատարանի հաղորդագրության մեջ։
