***
ვიდექი და ვუყურებდი, როგორ გაიწელა ჩამავალი მზე ეზოდან ბაღჩისკენ, მერე იქ ცოტა ხნით გაბარჯღული გულაბის ხის უკან დადგა, მერე უფრო უკან, თხილებისკენ გადაინაცვლა, იმათ ტოტებში გაიჩხირა, ნელ-ნელა გაბაცდა, ვარდისფრად გაიდღაბნა და შვებით დაეღვენთა ყველაზე მაღალი ქვითკირის სახლის სახურავს.
***
ჩემ წინ ვარდები და ბალბები წითლად ვარვარებენ, დამწიფებული ტყემალი ყვითლად იბადრება. ბაღჩაში ჩემი ძმა სიმინდს თოხნის. ჩიტები ჟივჟივებენ. წინა დღის მოთიბული ბალახის სუნი ტრიალებს მთელ ეზოში. მე „არილს“ ვკითხულობ და იქ ვარ, სადაც სიცოცხლის ხმები ისმის.
***
სახლი, რომელშიც გავიზარდე და ვცხოვრობ ახლაც, სოსო დაუდაშვილისა იყო, მამაჩემის დედისძმისა,რომელიც ფინეთის ომში უგზო-უკვლოდ დაიკარგა და უშვილძიროდ გადაშენდა. სულ რამდენიმე თვის მოყვანილი ცოლი ჰყოლია და წავიდა ისიც სხვისასა…
ცხრა მაისია. ამ დღეს ყოველთვის ვფიქრობ ოცდაორი წლის სოსო პაპაზე და ჩემს „სტროგ“ ვალიკო პაპაზე – სტალინგრადისფრონტმოვლილზე, სამხედროქამრიანზე, „პარტიანკებიანზე“, ხმელ, შუბლდაღარულ „ვლადიმერ ფიოდოროვჩზე“, გაზეთისფურცელშიგახვეულ თამბაქოს მწეველზე, თუშურქუდიანზე.
***
აგვისტოს ბოლო დღის ხვატი ჩამოვირეცხე. ვზივარ ნახევრად ჩაბნელებულ ეზოში და ჩემ წინ ჩამწკრივებულ თავმოკვეთილი მზესუმზირების თეთრ-ყვითელ ღეროებს გავყურებ. ქარი თან შემოდგომის პირველი წვიმის წვეთებით მნამავს, თან ღრუბლებს აქეთ-იქით ყრის და ვარსკვლავებს აჩენს. ძლივს, ნანატრი სიგრილე დამირბის სხეულში. ჭრიჭინები აყრუებენ აქაურობას. წეღან, სანამ გარეთ გამოვიდოდი, ოთახში ჭერს ავხედე. ჭიამაიებით იყო სავსე – ყვითლებით, წითლებით… ამდენი ჭიამაია ერთად არცერთ ზაფხულს არ მახსოვს. ისეთი ღამეა, თითქოს კარგ რამეებზე უნდა ვიფიქრო. არადა, სულ სხვაგან მივყავარ თავმოკვეთილი, ჯოხებად ქცეული მზესუმზირების სევდას.
***
დედაჩემზე ვფიქრობდი წეღან და უცებ ის გამახსენდა, ბავშვობაში სადმე რომ მიდიოდა და რომ დამიბარებდა ხოლმე, შუადღისთვის ვენახში გოჭებს და ქათმებს ცოტაოდენი ჟუნჟრუკო გამოუგლიჯე და ჯამებში წყალი ჩაუსხიო. რომ არ მეტირა, ტელეფონს ვეცი და ჩემს ძმას არ მახსოვს, უკვე მერამდენედ ვეკითხებოდი: ხო მართლა ჟუნჟრუკო ერქვა იმ ბალახს, ხო მართლა ჟუნჟრუკო ერქვა…
***
სამი მარტი. ჩვეულებრივი დღეა. დროის ჩვეულებრივი მდინარება. არაფერსაც არ ვგრძნობ განსაკუთრებულს ამ დღეს. სტატუსიც დავდე ფბ-ზე, მივულოცე კიდეც ტელეფონით, მაგრამ, ტყუილი იყო ყველაფერი, არაფერიც არ განმიცდია. მე არ ვიყავი დედაჩემის შვილი ამ დროს და დედაჩემიც სხვა იყო, როცა ველაპარაკებოდი – ძალით თავმომაგრებული, ძალით გაღიმებული – რა უნდა ტელეფონში ხმის მიხედვით დედის დანახვას! ვითომ „დედის დღეს“ არაფერი სტკიოდა, ვითომ ამ დღეს წნევისგან გული ხელით არ ეჭირა და თავი არ ურაცრაცებდა…
ნამდვილი დედაჩემი სულ სხვანაირია. ნამდვილი დედაჩემი ჩემს ნაყიდ ახალ თბილ ჩუსტებს წელიწადში ერთხელ, ზამთრობით, თბილისში წამოსასვლელად ინახავს, სოფელში კი მახათით თავისი ხელით დაკერებულ ძველისძველ ჩუსტებს დააფრატუნებს; ნამდვილი დედაჩემი თავისი სარკიანი მზითვის გარდერობის წინ დღეში ასჯერ მაინც გაივლის და გამოივლის, მაგრამ მასში არასოდეს ჩაიხედავს; ნამდვილი დედაჩემი საღამოობით, ტელევიზორის წინ, თავის კიდეებმორყეულ, ფართო სავარძელში ზის დაღლილი, ერთმანეთზე მიტყუპებული მტკივანი, შესივებული ფეხებით, მუხლისთავებზე მკაცრად გასწორებული, ქვევით ჩაჭიმული კაბით – მარტოც რომ იყოს – და ისეა ჩაკარგული შიგნით, ისე უხმოდ, ისე მსუბუქად, თითქოს არც არსებობსო.
მე მხოლოდ ასეთ დედაჩემს, მის ასეთ დღეებს ვგრძნობ და ვაღიარებ. დანარჩენი სიყალბე და თავის მოტყუებაა.
***
უმეტესად დილაობით იცის ხოლმე გულმა ასე: როგორც კაუჭით გასაწურად ჩამოკიდებულ, ახლად ამოყვანილ ყველს, შრატივით წურწურით გასდის დარდი და და პატარავდება, იბღუნძება, ცოტავდება…
***
შენ ერთი ცალი შენი თავი ვერ წაგიღია, ბებოშენს კი, ჟამუტაანთ ბაბულიას, კულაკის ქალს, ნებიერს და ლამაზს, შუბლთეთრას, შარაბანდით მოტაცებულს თექვსმეტი წლისას, ყოველ საღამოს ნება-ნება, პირუჩუმრად, ერთგზად მიჰქონდა შინ მთელი ბაღჩა კუთხეებით აკეცილი ჭრელი ფართუკით. ვერაფერიც ვერ გასწავლა ცხოვრებამ, გოგო!